NCERT નું નવું મોડ્યુલ અને તેનાથી સંબંધિત શીખો
૧૯૪૭નું વિભાજન ભારતના ઇતિહાસની સૌથી પીડાદાયક ઘટનાઓમાંની એક છે. સ્વતંત્રતાના આનંદ વચ્ચે, તે એક એવો પ્રકરણ હતો જેણે લાખો પરિવારોને તોડી નાખ્યા, કરોડો લોકોને બેઘર બનાવ્યા અને હજારો જીવનનો નાશ કર્યો. ૧૫ ઓગસ્ટના રોજ સ્વતંત્રતા પ્રાપ્ત થઈ, પરંતુ તેની સાથે આવેલી શાંત ચીસો અને લોહીથી લથપથ સરહદની વાર્તાને ભૂલી જવી સરળ નથી. આ પૃષ્ઠભૂમિમાં, રાષ્ટ્રીય શૈક્ષણિક સંશોધન અને તાલીમ પરિષદ (NCERT) એ “વિભાજન ભયાનકતા સ્મૃતિ દિવસ” પર એક વિશેષ શૈક્ષણિક મોડ્યુલ બહાર પાડ્યું છે.
નેહરુનું ભાષણ
તેમાં જુલાઈ 1947 ના જવાહરલાલ નેહરુના ભાષણનો પણ સમાવેશ થાય છે. તેમણે કહ્યું:
“વિભાજન ખરાબ છે, પરંતુ ગૃહયુદ્ધ તેનાથી પણ ખરાબ હશે.”
આ નિવેદન તે સમયગાળાની મજબૂરી અને જટિલ પરિસ્થિતિઓને પ્રકાશિત કરે છે.
ભાગલાનું વાસ્તવિક ચિત્ર
- લગભગ 6 લાખ લોકો મૃત્યુ પામ્યા.
- લગભગ 1.5 કરોડ લોકો વિસ્થાપિત થયા.
- પંજાબ અને બંગાળની સમૃદ્ધ અર્થવ્યવસ્થાનો નાશ થયો.
જમ્મુ અને કાશ્મીરને અસ્થિરતાની આગમાં ધકેલી દેવામાં આવ્યું, જેણે પાછળથી આતંકવાદનું સ્વરૂપ લીધું.
આ મોડ્યુલ શા માટે મહત્વપૂર્ણ છે?
તેનો હેતુ માત્ર માહિતી પૂરી પાડવાનો જ નહીં પણ વિદ્યાર્થીઓને સંવેદનશીલ બનાવવાનો પણ છે. જ્યારે બાળકો ચર્ચા કરે છે અથવા ભૂમિકા ભજવે છે, ત્યારે તેઓ સમજી શકશે કે તે સમયે કેટલા મુશ્કેલ નિર્ણયો લેવામાં આવ્યા હતા. તેઓ એ પણ શીખશે કે ખોટો રાજકીય નિર્ણય પેઢીઓ માટે ઘાનું કારણ બની શકે છે.
આ પહેલથી, આવનારી પેઢી માત્ર ભારત-પાકિસ્તાનના ભાગલાને વધુ સારી રીતે સમજી શકશે નહીં, પરંતુ ઇતિહાસની ભૂલોમાંથી પાઠ શીખીને ભવિષ્યને કેવી રીતે સારું બનાવવું તે પણ શીખી શકશે.
