પેટ્રોલ-ડીઝલના આજના ભાવ: શું તમારા શહેરમાં ઈંધણ સસ્તું થયું? મુંબઈ, ચેન્નાઈ અને કોલકાતાના લેટેસ્ટ રેટ, કિંમતો સ્થિર રહેવાના મુખ્ય કારણો જાણો!
દેશની ઓઇલ માર્કેટિંગ કંપનીઓ દ્વારા આજે (૨૦ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫) સવારે ૬ વાગ્યે પેટ્રોલ અને ડીઝલના નવા ભાવ જાહેર કરવામાં આવ્યા છે. લાંબા સમયથી, આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં કાચા તેલની કિંમતોમાં ઉતાર-ચઢાવ છતાં, ભારતમાં છૂટક ઈંધણના ભાવો મોટા ભાગે સ્થિરતા જાળવી રહ્યા છે.
આ સ્થિરતાનું મુખ્ય કારણ કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારો દ્વારા લાગુ કરાયેલા કર (Tax) અને સ્થાનિક લેવીઝ (Local Levies) છે, જે કિંમતોને અંકુશમાં રાખે છે. જોકે, આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં કાચા તેલના ભાવ અને વિદેશી વિનિમય દર (Exchange Rate)માં આવતા ફેરફારોને કારણે છૂટક વેચાણ કિંમતોમાં સૂક્ષ્મ ફેરફારો જોવા મળી શકે છે.
જાણો દેશના મુખ્ય મહાનગરોમાં આજે પેટ્રોલ અને ડીઝલના તાજા ભાવ શું છે:
દેશના મુખ્ય શહેરોમાં પેટ્રોલ અને ડીઝલના આજના ભાવ (૨૦ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫)
| શહેર | પેટ્રોલની કિંમત (રૂપિયા/લિટર) | ડીઝલની કિંમત (રૂપિયા/લિટર) |
| મુંબઈ | ૧૦૩.૪૪ | ૮૯.૯૭ |
| ચેન્નઈ | ૧૦૦.૭૫ | ૯૨.૫૬ |
| કોલકાતા | ૧૦૪.૯૫ | ૯૧.૭૬ |
| નવી દિલ્હી | (સૂચનામાં ઉપલબ્ધ નથી) | (સૂચનામાં ઉપલબ્ધ નથી) |
(નોંધ: પેટ્રોલ અને ડીઝલના ભાવો રાજ્ય સરકારો દ્વારા લાગુ કરાયેલા વેટ (VAT) અને સ્થાનિક ટેક્સને કારણે દરેક રાજ્ય અને શહેરના આધારે બદલાય છે.)
કયા કારણોસર બદલાય છે પેટ્રોલ-ડીઝલની કિંમતો?
પેટ્રોલ અને ડીઝલની છૂટક કિંમતો ઘણા વૈશ્વિક અને સ્થાનિક પરિબળોના જટિલ સંયોજન પર આધારિત હોય છે. આ કિંમતોમાં થતા ફેરફારો પાછળના મુખ્ય કારણો નીચે મુજબ છે:
૧. કાચા તેલની આંતરરાષ્ટ્રીય કિંમતો (International Crude Oil Prices)
પેટ્રોલ અને ડીઝલનું ઉત્પાદન કાચા તેલમાંથી થાય છે, જે મુખ્ય ઘટક છે. ભારત તેની જરૂરિયાતનો મોટો ભાગ આયાત કરે છે. તેથી:
વૈશ્વિક બજાર: આંતરરાષ્ટ્રીય બજારોમાં કાચા તેલની કિંમતોમાં બદલાવનો સીધો બોજ છૂટક બળતણ કિંમત પર પડે છે. યુક્રેન યુદ્ધ, OPEC+ દેશોના ઉત્પાદન કાપ અને વૈશ્વિક માંગ જેવા પરિબળો આ કિંમતોને અસર કરે છે.
૨. વિનિમય દર (Exchange Rate)
ભારત એક મોટો તેલ આયાતકાર હોવાથી, તેણે આયાત માટે ડોલરમાં ચૂકવણી કરવી પડે છે.
ડોલર-રૂપિયો સંબંધ: ડોલર અને રૂપિયાના વિનિમય દરમાં ઉતાર-ચઢાવ પણ કિંમતને પ્રભાવિત કરે છે. જો રૂપિયો ડોલર સામે નબળો પડે, તો આયાત મોંઘી બને છે, જે ઈંધણના ભાવમાં વધારો કરે છે.
૩. કેન્દ્રીય અને રાજ્ય કર (Taxes and Duties)
આ ભારતની ઈંધણ કિંમતનું સૌથી મોટું ઘટક છે.
એક્સાઇઝ ડ્યૂટી: કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા લાદવામાં આવતી એક્સાઇઝ ડ્યૂટી.
વેટ (VAT): રાજ્ય સરકારો દ્વારા લાદવામાં આવતો વેલ્યુ એડેડ ટેક્સ (VAT), જે રાજ્યે-રાજ્યે અલગ હોય છે અને કિંમતમાં અંતર પેદા કરે છે. આ ઉપરાંત, સ્થાનિક સંસ્થાઓ દ્વારા લાદવામાં આવતા અન્ય લેવીઝ પણ કિંમતને અસર કરે છે.
૪. માંગ અને પુરવઠો (Demand and Supply)
અર્થતંત્રના મૂળભૂત નિયમ મુજબ, માંગ અને પુરવઠો કિંમતો નક્કી કરે છે.
માંગમાં વધારો: દેશમાં પેટ્રોલ અને ડીઝલની માંગ વધવા પર કિંમતમાં પણ વધારો જોવા મળી શકે છે. આ સામાન્ય રીતે તહેવારો, યાત્રા સીઝન અથવા ઔદ્યોગિક પ્રવૃત્તિઓમાં તેજીના સમયે જોવા મળે છે.
૫. રિફાઇનિંગ અને ડિલર કમિશન
કાચા તેલને રિફાઇન કરીને તેને પેટ્રોલ અથવા ડીઝલમાં ફેરવવા માટેના ખર્ચનો પણ કિંમતમાં સમાવેશ થાય છે.
રિફાઇનિંગ ખર્ચ: આ ખર્ચ તેલના પ્રકાર અને રિફાઇનરીની કાર્યક્ષમતા પર આધાર રાખે છે.
ડિલર કમિશન: પેટ્રોલ પંપ સંચાલકોને ચૂકવવામાં આવતું કમિશન પણ અંતિમ છૂટક કિંમતમાં ઉમેરાય છે.
જોકે છેલ્લા ઘણા સમયથી છૂટક વેચાણ કિંમતો સ્થિર રહી છે, તેમ છતાં ગ્રાહકોએ આંતરરાષ્ટ્રીય બજારના ફેરફારો પર નજર રાખવી જરૂરી છે, કારણ કે કિંમતમાં ફેરફારનો નિર્ણય ઓઇલ કંપનીઓના હાથમાં છે.
