Organic vegetable farming: પરંપરાગત ખેતી છોડીને પ્રાકૃતિક માર્ગ તરફ વળતા ખેડૂત
Organic vegetable farming: ભાવનગર જિલ્લામાં ઘણા ખેડૂતો હવે પરંપરાગત ખેતીના બદલે પ્રાકૃતિક ખેતી અપનાવી રહ્યા છે. ઋતુ અનુરૂપ શાકભાજીનું વાવેતર કરી તેઓ ઓછા ખર્ચે વધુ ઉત્પાદન મેળવી રહ્યા છે. રાસાયણિક ખાતર અને ઝેરી દવાઓ વગરના પાકથી તેઓ ન માત્ર જમીનને પુનર્જીવિત કરે છે, પરંતુ લોકોના આરોગ્ય માટે પણ સલામત ભોજન ઉપલબ્ધ કરાવે છે.
વરસાદ બાદ વધી ખેડૂતોમાં પ્રાકૃતિક ખેતીની ઉગ્રતા
જિલ્લામાં સાર્વત્રિક વરસાદના પગલે ખેડૂતોની વચ્ચે પ્રાકૃતિક પદ્ધતિથી શાકભાજી ઉગાડવાનું વલણ વધ્યું છે. તેઓ પાકના વિવિધ તબક્કે ખાસ કાળજી રાખીને – ખાસ કરીને બીજની માવજત, વાવેતરની પદ્ધતિ અને જીવામૃતના નિયમિત ઉપયોગથી વધુ સારી ગુણવત્તાવાળું ઉત્પાદન મેળવી રહ્યા છે.
બીજની તૈયારી
સારા પાક માટે પ્રથમ પગલું છે યોગ્ય રીતે બીજને જીવામૃતથી સંસ્કારિત કરવું. સામાન્ય બીજને થોડા સેકન્ડ સુધી અને ખાસ પ્રકારના બીજને 12 થી 14 કલાક સુધી જીવામૃતમાં ભેજવવામાં આવે છે. પછી તે બીજને છાયામાં સુકવીને વાવેતર માટે તૈયાર કરાય છે, જે સક્રિય અને તંદુરસ્ત છોડ આપે છે.
જમીન સુધાર માટે પ્રથમ વર્ષ મહત્ત્વપૂર્ણ
પ્રાકૃતિક ખેતી શરૂ કરનાર ખેડૂતને જમીનને જીવંત બનાવવામાં પ્રથમ વર્ષ વ્યતીત કરવું પડે છે. આ દરમ્યાન ઓછા રાસાયણિક ખાતર સાથે ખેતી કરવામાં આવે છે. જેમ જેમ જમીન તંદુરસ્ત બને, ખેડૂતો વિવિધ શાકભાજી પાકોને સફળતાપૂર્વક ઉગાડી શકે છે.
છાસ અને વાવેતરની પદ્ધતિ: એકદળ-દ્વીદળ શાકભાજીનો સંયોગ
ખેતરમાં પ્રથમ લીલા ખાતર તરીકે ઇકડ અથવા કઠોળ પાક લઈ જમીનને પોષણ આપી શકાય છે. પછી છાસ ઉત્તર-દક્ષિણ દિશામાં રાખવી અને એકદળ શાકભાજી સાથે દ્વીદળ શાકભાજી વાવવી જોઈએ. વાવેતર દરમ્યાન છોડ વચ્ચેનું યોગ્ય અંતર રાખવું મહત્વપૂર્ણ છે, જેમ કે 2.5 ફૂટના અંતર માટે 5 ફૂટની છાસ.
જીવામૃતનો નિયમિત ઉપયોગ: પાકની તંદુરસ્તી માટે આવશ્યક
પાક વાવ્યા પછી તરત જ એક એકરમાં 200 લીટર જીવામૃત પાણી આપવું. ત્યારબાદ દર પંદર દિવસે આ માત્રામાં પુનરાવૃત્તિ કરવી. પાકની સમગ્ર અવધિ દરમિયાન છ વખત પાણી સાથે જીવામૃત આપવું ફરજિયાત છે. જો છોડમાં પીળાશ દેખાય, તો 10% જીવામૃતનો સ્પ્રે કરવો.
Organic vegetable farming હવે માત્ર વિચાર નથી રહી – પણ વાસ્તવિકતા બની ગઈ છે. ભાવનગરના ખેડૂતો દ્વારા અપનાવવામાં આવતી આ પદ્ધતિ ન માત્ર જમીન માટે આરોગ્યદાયક છે, પણ ઉપભોક્તા માટે પણ સલામત, પોષક અને સસ્તું ભોજન પૂરું પાડે છે. આવું ખેતી મોડલ ગુજરાતના અન્ય ખેડૂતો માટે પણ એક માર્ગદર્શક બની શકે છે.
