પાકિસ્તાન-અફઘાનિસ્તાન તણાવ પાછળ ઊંડી રણનીતિ? ટ્રમ્પનું ધ્યાન ખેંચવા શાહબાઝ-મુનીરે જાણી જોઈને સંઘર્ષ વધાર્યો: નિષ્ણાતનો ચોંકાવનારો દાવો
પાકિસ્તાન અને અફઘાનિસ્તાન વચ્ચે ડ્યુરન્ડ લાઇન પર તાજેતરમાં વધેલો સરહદી તણાવ અને હવાઈ હુમલાની ઘટનાઓ પાછળ કોઈ ઊંડી રાજકીય અને આર્થિક રણનીતિ હોઈ શકે છે. વિદેશી બાબતોના નિષ્ણાત રોબિંદર સચદેવે શનિવારે (૧૮ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫) એક ચોંકાવનારો દાવો કર્યો છે કે પાકિસ્તાન જાણી જોઈને આ સંઘર્ષ વધારી રહ્યું છે, જેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય અમેરિકી રાજકારણમાં પાછા ફરી રહેલા રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પનું ધ્યાન આકર્ષિત કરવાનો છે.
સચદેવના મતે, પાકિસ્તાન આ યુદ્ધ ટ્રમ્પને ‘થાલીમાં પીરસીને’ તેમને શાંતિ સ્થાપિત કરવા માટે આમંત્રિત કરવા માંગે છે, જેથી ટ્રમ્પને વિશ્વના શાંતિ રાષ્ટ્રપતિ તરીકે બીજી જીત મળી શકે.
પાકિસ્તાનની ‘મોટી રમત’: ટ્રમ્પ ફેક્ટર
નિષ્ણાત રોબિંદર સચદેવે પાકિસ્તાન દ્વારા ઇરાદાપૂર્વક સંઘર્ષ વધારવાની રણનીતિને ‘મોટી રમત’ તરીકે વર્ણવી હતી.”મને લાગે છે કે પાકિસ્તાન જે મોટી રમત રમી રહ્યું છે તે એ છે કે તે જાણી જોઈને અફઘાનિસ્તાન સાથે સંઘર્ષ પેદા કરી રહ્યું છે અને પછી તે યુદ્ધ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પને થાળીમાં પીરસીને તેમને શાંતિ સ્થાપિત કરવા અને વિશ્વના શાંતિ રાષ્ટ્રપતિ તરીકે તેમને બીજી જીત અપાવવા માટે આમંત્રણ આપી રહ્યું છે.”
મુખ્ય લક્ષ્યો:
વોશિંગ્ટનની નિકટતા: પાકિસ્તાનનું પ્રાથમિક લક્ષ્ય વોશિંગ્ટનની નજીક આવવાનું છે.
આર્થિક અને રાજકીય લાભ: યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ પાસેથી વધુ રાજકીય અને આર્થિક લાભ મેળવવા માટે આ તણાવનો ઉપયોગ કરવાનો પ્રયાસ કરવો.
પાકિસ્તાની નેતૃત્વ, જેમાં વડાપ્રધાન શાહબાઝ શરીફ અને સેના પ્રમુખ જનરલ અસીમ મુનીરનો સમાવેશ થાય છે, એવું માની રહ્યા હોવાનું સચદેવે સૂચવ્યું કે ટ્રમ્પને આંતરરાષ્ટ્રીય શાંતિ પ્રક્રિયામાં સામેલ કરીને તેઓ અમેરિકન સહાયનો પ્રવાહ પુનઃસ્થાપિત કરી શકે છે.
તાજેતરનો તણાવ અને શાંતિ વાટાઘાટો
સચદેવની આ ટિપ્પણીઓ એવા સમયે આવી છે જ્યારે અફઘાનિસ્તાન અને પાકિસ્તાન ડ્યુરન્ડ લાઇન પર સરહદી અથડામણના નવા રાઉન્ડ બાદ દોહામાં શાંતિ વાટાઘાટો કરી રહ્યા છે અને યુદ્ધવિરામ માટે સંમત થયા છે.
તાલિબાનના આરોપો: તાલિબાનના નેતૃત્વ હેઠળની અફઘાન સરકારે પાકિસ્તાન પર તેની સાર્વભૌમત્વનું ઉલ્લંઘન કરવાનો અને તાજેતરના હવાઈ ક્ષેત્રના ઉલ્લંઘન તેમજ ગોળીબાર માટે ઇસ્લામાબાદને દોષી ઠેરવવાનો આરોપ લગાવ્યો હતો. આ ઘટનાઓમાં ઘણા લોકો માર્યા ગયા હતા.
ઈરાન સાથે વાતચીત: અફઘાનિસ્તાનના વિદેશ મંત્રાલયે એ પણ જણાવ્યું હતું કે કાર્યકારી વિદેશ પ્રધાન મુલ્લા અમીર ખાન મુતાકીએ ઈરાની વિદેશ પ્રધાન સૈયદ અબ્બાસ અરાઘચી સાથે ફોન પર વાત કરીને પાકિસ્તાન દ્વારા અફઘાન સાર્વભૌમત્વના ઉલ્લંઘન અંગે ચર્ચા કરી હતી.
અફઘાનિસ્તાને સ્પષ્ટતા કરી છે કે તે યુદ્ધનું સમર્થક નથી, પરંતુ પાકિસ્તાની પક્ષે અફઘાન હવાઈ ક્ષેત્રનું ઉલ્લંઘન કરીને સંઘર્ષની શરૂઆત કરી હતી.
ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે ગેરસમજણો
ભારત પર આ તણાવની અસર અંગે પૂછવામાં આવતા, સચદેવે જણાવ્યું કે ભારત પર થોડી અસર થઈ શકે છે, પરંતુ દેશે આ મુદ્દાને બાજુ પર રાખીને અર્થતંત્ર અને સંરક્ષણ જેવી તેની પ્રાથમિકતાઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું જોઈએ.
તેમણે ભારત-અમેરિકા સંબંધો પર પણ ટિપ્પણી કરી:
ટ્રમ્પની શૈલી: સચદેવે કહ્યું કે ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે કેટલીક ગેરસમજો છે, પરંતુ આ ટ્રમ્પની વાતચીત કરવાની શૈલીને પ્રતિબિંબિત કરે છે.
વ્યહાત્મક ભાગીદારી: તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે લાંબા ગાળે, ભારત અને અમેરિકા વ્યૂહાત્મક ભાગીદાર જ રહેશે.
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે પણ શુક્રવારે (૧૭ ઓક્ટોબર, ૨૦૨૫) વ્હાઇટ હાઉસ ખાતે યુક્રેનિયન રાષ્ટ્રપતિ વોલોડીમીર ઝેલેન્સકી સાથેની મુલાકાત દરમિયાન અનેક વૈશ્વિક સંઘર્ષો, જેમાં ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના તણાવનો પણ સમાવેશ થાય છે, તેને ઉકેલવાનો શ્રેય લીધો હતો.
ટ્રમ્પે કહ્યું હતું કે, “પાકિસ્તાનના વડા પ્રધાને કહ્યું કે મેં લાખો લોકોના જીવ બચાવ્યા છે. પાકિસ્તાન અને ભારતને ઉદાહરણ તરીકે લો.”
સચદેવનો આ દાવો સૂચવે છે કે પાકિસ્તાની સંરક્ષણ મંત્રી ખ્વાજા મુહમ્મદ આસિફ અને તાલિબાનના પ્રતિનિધિમંડળ વચ્ચે દોહામાં થયેલો યુદ્ધવિરામ પણ આ મોટી રણનીતિનો એક ભાગ હોઈ શકે છે, જ્યાં પાકિસ્તાન શાંતિ સ્થાપક તરીકે ટ્રમ્પના આગમન માટે મેદાન તૈયાર કરી રહ્યું છે.
