પિતૃ પક્ષ 2025: તારીખ, સમય અને શ્રાદ્ધ વિધિની સંપૂર્ણ માહિતી
હિંદુ ધર્મમાં પિતૃ પક્ષનું વિશેષ મહત્વ છે. આ ૧૬ દિવસો પૂર્વજોને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરવા અને તેમનો આશીર્વાદ મેળવવા માટે સમર્પિત છે. વર્ષ ૨૦૨૫માં પિતૃ પક્ષ ૭ સપ્ટેમ્બર, રવિવારથી શરૂ થઈને ૨૧ સપ્ટેમ્બર, રવિવારના રોજ સમાપ્ત થશે.
પિતૃ પક્ષ 2025: ક્યારે શરૂ થશે અને શ્રાદ્ધની તારીખો
પિતૃ પક્ષ ભાદરવા મહિનાના શુક્લ પક્ષની પૂર્ણિમાથી શરૂ થાય છે અને સર્વપિતૃ મોક્ષ અમાસ સુધી ચાલે છે. આ વર્ષે, પહેલો શ્રાદ્ધ એટલે કે પૂર્ણિમાનું શ્રાદ્ધ ૭ સપ્ટેમ્બરના રોજ થશે, જ્યારે ૮ સપ્ટેમ્બરે પ્રતિપદા શ્રાદ્ધ થશે. પિતૃ પક્ષનો અંત ૨૧ સપ્ટેમ્બરના રોજ સર્વપિતૃ મોક્ષ અમાસ સાથે થશે. આ દિવસે એવા પૂર્વજોનું શ્રાદ્ધ કરવામાં આવે છે જેમની મૃત્યુની તિથિ યાદ ન હોય.
પિતૃ પક્ષ દરમિયાન શ્રાદ્ધ કરવા માટે કેટલાક શુભ મુહૂર્ત માનવામાં આવે છે.
- કુતુપ મુહૂર્ત: સવારે ૧૧:૫૪ થી ૧૨:૪૪ સુધી (લગભગ)
- રૌહિન મુહૂર્ત: બપોરે ૧૨:૪૪ થી ૧:૩૪ સુધી (લગભગ)
- બપોરનો સમય: ૧:૩૪ થી ૪:૦૫ સુધી (લગભગ)
શ્રાદ્ધ અને તર્પણની વિધિ
પૂર્વજોને તર્પણ કરવા માટે નીચે મુજબની વિધિ કરી શકાય છે:
- સ્ટીલ કે પિત્તળની થાળીમાં શુદ્ધ પાણી, કાળા તલ અને દૂધ મિક્સ કરો.
- તર્પણ કરતી વખતે, બંને હાથના અંગૂઠા અને તર્જની વચ્ચે કુશ અથવા દૂર્વા પકડો.
- હાથ જોડીને પાણી ભરો અને તેને ખાલી વાસણમાં રેડો.
- આ વિધિ કરતી વખતે, તમારા પૂર્વજોને યાદ કરો અને દરેક પૂર્વજને ઓછામાં ઓછા ત્રણ વખત પાણી અર્પણ કરો.
ઘરે શ્રાદ્ધ કરવા માટે, સવારે વહેલા ઉઠીને સ્નાન કરો અને ઘરને સ્વચ્છ કરો. ઘરના અંદરના ભાગમાં ગંગાજળ છાંટો. દક્ષિણ દિશા તરફ મુખ રાખીને બેસો. એક તાંબાના વાસણમાં કાળા તલ, કાચા ગાયનું દૂધ અને ગંગાજળ ભેગું કરીને, જમણા હાથના અંગૂઠા દ્વારા પાણીને તે વાસણમાં નાખો અને પૂર્વજોનું સ્મરણ કરો.
પિતૃ પક્ષ દરમિયાન કયા કાર્યો કરવા જોઈએ?
- શ્રાદ્ધના દિવસે, બ્રાહ્મણ, ગાય, કૂતરા, કાગડા અને કીડીઓ માટે ભોજન કાઢીને તેમને ખવડાવો.
- બ્રાહ્મણોને આદરપૂર્વક ભોજન કરાવો અને દાન આપીને તેમના આશીર્વાદ લો.
- આ દિવસોમાં માંસાહારી ખોરાકનું સેવન ન કરવું જોઈએ. પિતૃ પક્ષના દિવસોને અત્યંત પવિત્ર માનવામાં આવે છે.
- કોઈ પણ શુભ કાર્ય જેમ કે લગ્ન, ગૃહ પ્રવેશ, કે નવા વાહનની ખરીદી આ સમય દરમિયાન ટાળવી જોઈએ.
પિતૃ પક્ષમાં શ્રદ્ધાપૂર્વક કરાયેલા શ્રાદ્ધ અને તર્પણથી પૂર્વજોની આત્માને શાંતિ મળે છે અને તેમના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત થાય છે.
