ટ્રમ્પનો H-1B વિઝા પર ‘ડોલર-સ્ટ્રાઈક’: $100,000 ફીથી ભારતીય IT પ્રોફેશનલ્સમાં ખળભળાટ, વિપક્ષે મોદીને ઘેર્યા, કહ્યું – ‘નબળા PM’
ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પના નેતૃત્વ હેઠળના અમેરિકી વહીવટીતંત્રે H-1B વિઝા પર વાર્ષિક $100,000 (લગભગ ₹83 લાખ) ની ભારે ફી લગાવીને ભારતીય IT પ્રોફેશનલ્સ અને વિદ્યાર્થીઓને એક મોટો આંચકો આપ્યો છે. આ નિર્ણયે ભારતમાં એક મોટો રાજકીય તોફાન ઊભો કર્યો છે, જ્યાં કોંગ્રેસના નેતા રાહુલ ગાંધીએ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી પર ભારતીય હિતોની રક્ષા કરવામાં નિષ્ફળ રહેવાનો આરોપ લગાવતા તેમને “નબળા PM” કહ્યા છે. આ પગલું, બંને દેશો વચ્ચેના વ્યક્તિગત સંબંધો હોવા છતાં, ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રની કડક ઇમિગ્રેશન અને વેપાર નીતિઓને દર્શાવે છે.
અમેરિકી નીતિ અને ભારત પર તેની અસર
ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રનું આ પગલું તેમની “બાય અમેરિકન, હાયર અમેરિકન” (અમેરિકન ખરીદો, અમેરિકન લોકોને નોકરી આપો) નીતિનો એક ભાગ છે, જેનો ઉદ્દેશ્ય અમેરિકી નોકરીઓની રક્ષા કરવાનો છે. રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પ પહેલા પણ ભારતને વેપાર સંબંધોના મામલે “ટેરિફ કિંગ” કહી ચૂક્યા છે અને તેમની નીતિઓ ઘણીવાર લેવડ-દેવડવાળી રાજનીતિ (transactional diplomacy) પર આધારિત રહી છે.
આ નિર્ણયની સૌથી ઊંડી અસર ભારત પર થવાની છે, કારણ કે ભારતીય નાગરિકો H-1B વિઝાના સૌથી મોટા લાભાર્થી રહ્યા છે, જેમણે તાજેતરના વર્ષોમાં વાર્ષિક લગભગ 72% થી 75% વિઝા મેળવ્યા છે. આ જાહેરાત પછી ભારતીય IT પ્રોફેશનલ્સ અને અમેરિકામાં કામ કરવાની ઈચ્છા રાખતા હજારો લોકોમાં ભય અને અનિશ્ચિતતાનું વાતાવરણ છે. પરિસ્થિતિની ગંભીરતાને જોતાં, એમેઝોન જેવી મોટી અમેરિકી ટેક કંપનીઓએ પોતાના H-1B અને H-4 વિઝા ધારક કર્મચારીઓને વિદેશ યાત્રાથી બચવા અને તાત્કાલિક અમેરિકા પરત ફરવાની સલાહ આપી છે જેથી તેઓ નવા નિયમોથી ઊભી થનારી જટિલતાથી બચી શકે.
ભારતમાં રાજકીય ભૂકંપ
અમેરિકાના આ નિર્ણય પર ભારતમાં રાજકારણ ગરમાયું છે. લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા રાહુલ ગાંધીએ 2017ની પોતાની જૂની પોસ્ટને ફરીથી શેર કરતાં કહ્યું, “હું ફરી કહું છું, ભારતનો PM નબળો છે”. કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ મલ્લિકાર્જુન ખડગેએ પણ PM મોદી પર કટાક્ષ કરતાં કહ્યું, “આ ‘અબકી બાર, ટ્રમ્પ સરકાર’ વાળી સરકાર તરફથી મળેલી જન્મદિવસની રિટર્ન ગિફ્ટ છે”. તેમણે PM મોદી અને ટ્રમ્પ વચ્ચે થયેલા ભવ્ય કાર્યક્રમોનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો.
I repeat, India has a weak PM. https://t.co/N0EuIxQ1XG pic.twitter.com/AEu6QzPfYH
— Rahul Gandhi (@RahulGandhi) September 20, 2025
અન્ય વિપક્ષી દળોએ પણ સરકારની વિદેશ નીતિ પર સવાલો ઊભા કર્યા છે. સમાજવાદી પાર્ટીના પ્રમુખ અખિલેશ યાદવે ભારતની વિદેશ નીતિને “નબળી” ગણાવી. કોંગ્રેસના સાંસદ ગૌરવ ગોગોઈએ પૂર્વ PM મનમોહન સિંહના કાર્યકાળની યાદ અપાવતા કહ્યું કે મોદીની “વ્યૂહાત્મક-ચુપકીદી અને દેખાડા” ની નીતિ રાષ્ટ્રીય હિતો માટે એક દેણદારી બની ગઈ છે.
મોદી-ટ્રમ્પ સંબંધ અને રાજકીય વિરોધાભાસ
આ નિર્ણય PM મોદી અને રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પ વચ્ચેની કથિત “ખાસ કેમિસ્ટ્રી” અને વ્યક્તિગત મિત્રતાના દાવાઓ પર પણ સવાલો ઊભા કરે છે. બંને નેતાઓએ અમેરિકા અને ભારતમાં “હાઉડી મોદી” અને “નમસ્તે ટ્રમ્પ” જેવા ભવ્ય કાર્યક્રમોમાં એકસાથે મંચ શેર કર્યો હતો. આ હોવા છતાં, ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રે એવા ઘણા પગલાં લીધા છે જે ભારતના હિતોની વિરુદ્ધ ગયા છે, જેમ કે 2019માં ભારતને મળેલી ખાસ વેપાર પ્રાથમિકતા (GSP)ને રદ કરવી. આ દર્શાવે છે કે ટ્રમ્પની રાજનીતિ વ્યક્તિગત સંબંધો કરતાં વધુ લેવડ-દેવડ અને “અમેરિકા ફર્સ્ટ” ના સિદ્ધાંત પર કેન્દ્રિત છે.
જોકે ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે રક્ષા અને સુરક્ષા સહયોગ, ખાસ કરીને ચીન સામે સંતુલન જાળવવા માટે, ટ્રમ્પના કાર્યકાળમાં મજબૂત થયા, પરંતુ વેપાર અને ઇમિગ્રેશન જેવા મુદ્દાઓ પર સતત તણાવ રહ્યો. H-1B વિઝા, જેને અમેરિકામાં કુશળ પ્રોફેશનલ્સની અછત પૂરી કરવા માટે બનાવવામાં આવ્યા હતા, તે લાંબા સમયથી અમેરિકામાં વિવાદોમાં રહ્યા છે. વિવેચકોનું માનવું છે કે તેનો ઉપયોગ અમેરિકી કર્મચારીઓને ઓછા પગારવાળા વિદેશી કામદારોથી બદલવા માટે થાય છે.
હવે આ ભારે ફી પછી ભારતીય પ્રોફેશનલ્સનું ભવિષ્ય અનિશ્ચિત થઈ ગયું છે. આ ઘટના મોદી સરકાર માટે એક મોટી રાજકીય પડકાર છે, કારણ કે તેને માત્ર પોતાના નાગરિકોના હિતોની રક્ષા કરવાની છે, પરંતુ ઘરેલુ રાજકીય દબાણનો પણ સામનો કરવો પડશે. આ પગલું ભારત-અમેરિકા સંબંધોની મજબૂતીની પણ એક મોટી કસોટી છે.
