સંસદીય સમિતિઓનું પુનર્ગઠન: શશિ થરૂર વિદેશ બાબતોના અધ્યક્ષ પદે ચાલુ, રાહુલ-પ્રિયંકાને મળી મોટી ભૂમિકા
બુધવારે લોકસભાએ અનેક સંસદીય સ્થાયી સમિતિઓ (Parliamentary Standing Committees)નું પુનર્ગઠન કર્યું છે, જેમાં વિપક્ષી અને સત્તારૂઢ પક્ષના અનેક દિગ્ગજ નેતાઓને મહત્વની જવાબદારીઓ સોંપવામાં આવી છે. આ પુનર્ગઠનમાં કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા અને વિદ્વાન સાંસદ શશિ થરૂરને ફરી એક મોટી જવાબદારી સોંપવામાં આવી છે. તેઓ વિદેશ બાબતોની સમિતિના અધ્યક્ષ તરીકે ચાલુ રહેશે. આ ઉપરાંત, ડીએમકેના નેતા કનિમોઝી કરુણાનિધિને પણ ગ્રાહક બાબતો, ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણ સમિતિના અધ્યક્ષ તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે.
લોકસભા દ્વારા વાર્ષિક ધોરણે આ સમિતિઓની રચના કરવામાં આવે છે. આ સમિતિઓ સરકારના કામકાજનું વિશ્લેષણ કરે છે, બિલોની ચર્ચા કરે છે અને વિવિધ નીતિગત પહેલ પર અહેવાલો રજૂ કરે છે.
કોંગ્રેસના દિગ્ગજ નેતાઓની ભૂમિકા
પુનર્ગઠનમાં કોંગ્રેસના અનેક મોટા નેતાઓને જુદી જુદી સમિતિઓમાં મહત્વપૂર્ણ સભ્ય તરીકે સ્થાન આપવામાં આવ્યું છે, જે દર્શાવે છે કે વિપક્ષના અવાજને સંસદીય કાર્યમાં મહત્વ આપવામાં આવ્યું છે.
- રાહુલ ગાંધી (Rahul Gandhi): લોકસભામાં વિપક્ષના નેતા અને કોંગ્રેસના સાંસદ રાહુલ ગાંધીને સંરક્ષણ સમિતિ (Defence Committee) ના સભ્ય બનાવવામાં આવ્યા છે. સંરક્ષણ જેવા મહત્વના વિષય પર તેમની સભ્યતા નીતિ નિર્ધારણમાં વિપક્ષની સક્રિય ભૂમિકા સૂચવે છે.
- પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રા (Priyanka Gandhi Vadra): કોંગ્રેસના મહાસચિવ અને સાંસદ પ્રિયંકા ગાંધી વાડ્રાને ગૃહ બાબતોની સમિતિ (Home Affairs Committee) ના સભ્ય બનાવવામાં આવ્યા છે. આ સમિતિ આંતરિક સુરક્ષા, કાયદો અને વ્યવસ્થા જેવા સંવેદનશીલ વિષયો સાથે સંબંધિત છે.
- પી. ચિદમ્બરમ (P. Chidambaram): પૂર્વ કેન્દ્રીય મંત્રી પી. ચિદમ્બરમને નાણાં સમિતિ (Finance Committee) ના સભ્ય બનાવવામાં આવ્યા છે. અર્થતંત્રના ઊંડા જ્ઞાનને કારણે તેમની ભૂમિકા નાણાકીય નીતિઓની ચર્ચામાં નિર્ણાયક બની રહેશે.
- જયરામ રમેશ (Jairam Ramesh): કોંગ્રેસના વરિષ્ઠ નેતા જયરામ રમેશને વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી, પર્યાવરણ, વન અને આબોહવા પરિવર્તન સમિતિ (Science and Technology, Environment, Forest and Climate Change Committee) ના સભ્ય તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે. પર્યાવરણ અને આબોહવા પરિવર્તન જેવા વૈશ્વિક મુદ્દાઓ પર તેમની કુશળતા મહત્વની રહેશે.
અન્ય સમિતિઓના અધ્યક્ષો
આ પુનર્ગઠનમાં શશિ થરૂર અને કનિમોઝી ઉપરાંત અન્ય ઘણી મહત્વપૂર્ણ સમિતિઓના અધ્યક્ષોની પણ પુનઃ નિમણૂક કરવામાં આવી છે અથવા નવા અધ્યક્ષોની નિમણૂક કરવામાં આવી છે. જેમાં સત્તારૂઢ પક્ષના અને અન્ય વિપક્ષી પક્ષોના નેતાઓનો સમાવેશ થાય છે.
સમિતિનું નામ અધ્યક્ષનું નામ પક્ષ/નોંધ
વિદેશ બાબતો શશિ થરૂર કોંગ્રેસ
ગ્રાહક બાબતો, ખાદ્ય અને જાહેર વિતરણ કનિમોઝી કરુણાનિધિ ડીએમકે
સામાજિક ન્યાય અને સશક્તિકરણ પીસી મોહન ભાજપ
કોલસો, ખાણ અને સ્ટીલ અનુરાગ ઠાકુર ભાજપ
ગ્રામીણ વિકાસ અને પંચાયતી રાજ સપ્તગિરી શંકર –
રસાયણો અને ખાતરો કીર્તિ આઝાદ ઝા –
જળ સંસાધન રાજીવ પ્રતાપ રૂડી ભાજપ
ગૃહ અને શહેરી બાબતો મગુન્તા શ્રીનિવાસુલુ રેડ્ડી –
રેલ્વે સીએમ રમેશ –
પેટ્રોલિયમ અને કુદરતી ગેસ સુનિલ તટકરે –
શ્રમ, કાપડ અને કૌશલ્ય વિકાસ બસવરાજ બોમ્મઈ ભાજપ
નાણાં ભર્તૃહરિ મહતાબ –
ઉર્જા શ્રીરંગ અપ્પા ચંદુ બાર્ને –
સંરક્ષણ રાધા મોહન સિંહ ભાજપ
સંદેશાવ્યવહાર અને માહિતી ટેકનોલોજી નિશિકાંત દુબે ભાજપ
કૃષિ, પશુપાલન અને ખાદ્ય પ્રક્રિયા ચરણજીત સિંહ ચન્ની કોંગ્રેસ
બિલ પર પસંદગી સમિતિઓની રચના
નિયમિત સ્થાયી સમિતિઓ ઉપરાંત, લોકસભાએ બે મહત્વપૂર્ણ બિલો પર ચર્ચા કરવા માટે પસંદગી સમિતિઓ (Select Committees) ની રચના કરી છે:
- જાહેર ટ્રસ્ટ (સુધારા) જોગવાઈ બિલ, 2025 પરની પસંદગી સમિતિ: આ સમિતિના અધ્યક્ષ તરીકે તેજસ્વી સૂર્યા ને નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા છે.
- નાદારી અને નાદારી સંહિતા (સુધારા) બિલ, 2025 પરની પસંદગી સમિતિ: આ સમિતિનું નેતૃત્વ બૈજયંત પાન્ડા કરશે.
પસંદગી સમિતિઓની રચના ચોક્કસ બિલ પર વિગતવાર ચર્ચા કરવા અને ગૃહમાં રજૂઆત કરતા પહેલા તેમાં સુધારા સૂચવવા માટે કરવામાં આવે છે, જે સંસદીય પ્રક્રિયામાં તેમનું મહત્વ દર્શાવે છે.
સંસદીય સમિતિઓનું મહત્વ
સંસદીય સમિતિઓ લોકશાહીમાં ‘નાની સંસદ’ તરીકે કાર્ય કરે છે. તેમની રચના વાર્ષિક ધોરણે કરવામાં આવે છે અને તે સતત કાર્ય કરે છે. આ સમિતિઓનું મુખ્ય કાર્ય બિલોની ચર્ચા, નીતિગત પહેલો પર સૂચનો અને સંબંધિત મંત્રાલયોના કાર્યની સમીક્ષા કરવાનું છે.
સરકારના કામકાજની ઊંડી સમીક્ષા માટે આ સમિતિઓનું કાર્ય અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. સ્થાયી સમિતિઓમાં વિપક્ષી નેતાઓની સક્રિય ભાગીદારી એ સુનિશ્ચિત કરે છે કે નીતિઓ અને કાયદાઓની રચનામાં માત્ર સત્તારૂઢ પક્ષનો જ નહીં, પરંતુ સમગ્ર લોકશાહીનો અવાજ શામેલ થાય. આ પુનર્ગઠન દ્વારા, સંસદે આગામી એક વર્ષ માટે નીતિઓ અને કાયદાઓ પર ચર્ચા કરવા માટે પોતાનું માળખું તૈયાર કર્યું છે.
