Chyawanprash: શિયાળા પહેલા બાળકોની રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવા, આ રીતે ઘરે જ તૈયાર કરો તંદુરસ્ત ચ્યવનપ્રાશ
Chyawanprash શિયાળાની ઋતુ નજીક આવતા જ બાળકોના આહારમાં વધુ ગરમ ખાદ્યપદાર્થોનો સમાવેશ કરવામાં આવે છે. બાળકોની રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવા માટે ચ્યવનપ્રાશ એક ઉત્તમ વિકલ્પ છે, જેને ઘરે સરળતાથી બનાવી શકાય છે. તેમાં ઘણા પ્રકારના ઔષધીય અને પૌષ્ટિક તત્વો હોય છે, જે બાળકોના સ્વાસ્થ્ય માટે ખૂબ જ ફાયદાકારક હોય છે. આવો જાણીએ ઘરે ચ્યવનપ્રાશ બનાવવાની સરળ રીત.
જરૂરી સામગ્રી
1. આમળા – 500 ગ્રામ (વિટામીન સીથી ભરપૂર, રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવામાં મદદરૂપ)
2. દેશી ઘી – 100 ગ્રામ
3. મધ – 100 ગ્રામ
4. ખજૂર – 50 ગ્રામ (ઉર્જા પ્રદાન કરવા માટે બારીક સમારેલી)
5. કિસમિસ – 50 ગ્રામ
6. બદામ – 50 ગ્રામ
7. એલચી – 10-12 (સ્વાદ અને સુગંધ માટે)
8. કાળા મરી – 10-12 દાણા (રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવા)
9. આદુ પાવડર – 1 ચમચી
10 તજ – 1 ચમચી
11. તુલસીના પાન – 10-12
12. શતાવરીનો પાવડર – 1 ચમચી (બાળકોના શારીરિક અને માનસિક વિકાસ માટે)
13. ગિલોય પાવડર – 1 ચમચી (રોગપ્રતિકારક શક્તિ માટે)
14. ગોળ – 200 ગ્રામ (સ્વાદ અને મીઠાશ માટે)
પદ્ધતિ
– સૌ પ્રથમ આમળાને ધોઈને બાફી લો. પછી તેને ઠંડુ કરો અને બીજ કાઢી લો અને તેની ઝીણી પેસ્ટ બનાવો.
– એલચી, કાળા મરી અને તજને પીસીને બારીક પાવડર બનાવી લો. આ ચ્યવનપ્રાશની મસાલેદારતા અને પોષક મૂલ્યમાં વધારો કરે છે.
– એક પેનમાં ઘી ગરમ કરો અને તેમાં આમળાની પેસ્ટ ઉમેરો. તેને ધીમી આંચ પર ત્યાં સુધી તળો જ્યાં સુધી તેનું પાણી સુકાઈ ન જાય અને તે ઘટ્ટ થઈ જાય.
– હવે તેમાં ગોળ ઉમેરો અને તે પીગળે ત્યાં સુધી હલાવતા રહો. ગોળ સંપૂર્ણપણે ઓગળી જાય એટલે તેમાં ખજૂર અને કિસમિસ ઉમેરીને મિક્સ કરો.
હવે તેમાં તૈયાર મસાલા પાવડર, આદુ પાવડર, શતાવરી પાવડર, ગીલોય પાવડર અને તુલસીના પાન ઉમેરો. તેને સારી રીતે મિક્સ કરીને પકાવો.
– ગેસ બંધ કરી દો અને થોડી ઠંડી થાય પછી તેમાં મધ અને વાટેલી બદામ નાખો. મધ ઠંડુ થાય પછી જ મિક્સ કરો જેથી તેના પોષક તત્વોનો નાશ ન થાય.
– તૈયાર કરેલ ચ્યવનપ્રાશને હવાચુસ્ત પાત્રમાં સ્ટોર કરો. તે રેફ્રિજરેટરમાં સંગ્રહિત કરી શકાય છે અને લગભગ 2-3 મહિના સુધી તેનો ઉપયોગ કરી શકાય છે.
બાળકો માટે ચ્યવનપ્રાશના ફાયદા
– તેમાં હાજર આમળા, તુલસી, ગિલોય જેવા તત્વો બાળકોની રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારવામાં મદદ કરે છે.
– તે પાચનમાં સુધારો કરે છે, જેનાથી બાળકોનું પેટ સાફ રહે છે.
બદામ, કિસમિસ અને ખજૂરના કારણે તેમાં કેલ્શિયમ અને પ્રોટીન વધુ માત્રામાં હોય છે, જે હાડકાને મજબૂત બનાવે છે.
– તેમાં એલચી, કાળા મરી, આદુ જેવા મસાલા હોય છે, જે બાળકોને શરદી અને ઉધરસથી દૂર રાખવામાં મદદરૂપ છે.
આહાર
– 1 થી 2 વર્ષના બાળકોને એક ચપટી ચ્યવનપ્રાશ આપો.
– 3 થી 5 વર્ષના બાળકોને અડધી ચમચી ચ્યવનપ્રાશ અને 5 વર્ષથી વધુ ઉંમરના બાળકોને એક ચમચી દરરોજ સવારે દૂધ સાથે આપો.
આમ, ઘરમાં બનાવેલ ચ્યવનપ્રાશ બાળકો માટે રસાયણ મુક્ત અને પૌષ્ટિક વિકલ્પ પૂરો પાડે છે
