RIC revival: ભારત-ચીન-રશિયા ત્રિપક્ષીય સંગઠન: અમેરિકા અને નાટોની ચિંતા કેમ વધી રહી છે?
RIC revival: ભારત, ચીન અને રશિયા (RIC) ના ત્રિપક્ષીય સંવાદ સંગઠનને ફરીથી સક્રિય કરવાના પ્રયાસોએ વૈશ્વિક મંચ પર હલચલ મચાવી છે. અમેરિકા અને ઉત્તર એટલાન્ટિક સંધિ સંગઠન (NATO) આ સંગઠનના પુનરુત્થાન અંગે સૌથી વધુ ચિંતિત હોઈ શકે છે. જો આ સંગઠન ફરીથી સક્રિય થાય છે, તો વિશ્વ વ્યવસ્થાની દ્રષ્ટિએ વિશ્વ ઘણા ધ્રુવોમાં વિભાજિત થઈ શકે છે, જેના કારણે વૈશ્વિક શક્તિ સંતુલનમાં મોટો ફેરફાર થઈ શકે છે.
રશિયા અને ચીનની પહેલ
RIC સંગઠનને પુનર્જીવિત કરવાની પહેલ સૌપ્રથમ રશિયન રાષ્ટ્રપતિ વ્લાદિમીર પુતિન દ્વારા કરવામાં આવી હતી, જેને ચીન દ્વારા પણ સંપૂર્ણ સમર્થન આપવામાં આવ્યું છે. હવે બંને દેશો ભારતના નિર્ણયની રાહ જોઈ રહ્યા છે. રશિયન નાયબ વિદેશ પ્રધાન આન્દ્રે રુડેન્કોના જણાવ્યા અનુસાર, મોસ્કો આ મુદ્દા પર બેઇજિંગ અને નવી દિલ્હી સાથે વાતચીત કરી રહ્યું છે અને ઇચ્છે છે કે RIC ફોર્મેટ ફરીથી સક્રિય રીતે કાર્ય કરે, કારણ કે આ ત્રણેય BRICS ના સ્થાપક સભ્યો અને મહત્વપૂર્ણ ભાગીદારો છે.
ચીનના વિદેશ મંત્રાલયના પ્રવક્તા લિન જિયાને પણ આ સહયોગને ત્રણેય દેશોના હિત તેમજ પ્રાદેશિક અને વૈશ્વિક શાંતિ, સુરક્ષા, સ્થિરતા અને પ્રગતિ માટે મહત્વપૂર્ણ ગણાવ્યો છે. તે જ સમયે, ભારત આ બાબતમાં કોઈ ઉતાવળ બતાવી રહ્યું નથી અને કહી રહ્યું છે કે આ ફોર્મેટને ફરીથી શરૂ કરવાનો નિર્ણય “બધા પક્ષો માટે અનુકૂળ સમય અને સુવિધા” પર આધારિત હશે.
પશ્ચિમ માટે શું ખતરો છે?
રશિયા માને છે કે RIC યુરેશિયન ખંડમાં એક સમાન સુરક્ષા અને સહયોગ માળખું બની શકે છે, જે પશ્ચિમી બ્લોક્સના દબાણના સમયે વ્યૂહાત્મક સંતુલન સ્થાપિત કરી શકે છે. જો તેમાં ત્રણ દેશો હોય, તો પણ તેમની મહાસત્તાની સ્થિતિને કારણે તેઓ નાટો જેટલા શક્તિશાળી હોઈ શકે છે.
આ જ કારણ છે કે નાટો અને અમેરિકાને આ સંગઠન વિશે ખૂબ ચિંતા હોઈ શકે છે. અમેરિકા ક્યારેય આ સંગઠન ફરીથી સક્રિય થાય તેવું ઇચ્છશે નહીં. આ પગલું એશિયા-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં વ્યૂહાત્મક પરિસ્થિતિઓ અને વૈશ્વિક શક્તિ સંતુલનમાં પરિવર્તન વચ્ચે ત્રણ દેશો વચ્ચે સંવાદને પુનર્જીવિત કરી શકે છે.
અમેરિકા સૌથી વધુ તણાવમાં આવી શકે છે
આ સંગઠનના પુનરુત્થાનથી અમેરિકા સૌથી વધુ તણાવમાં આવી શકે છે. ચીન સાથેની તેની મજબૂત હરીફાઈને કારણે, અમેરિકા માટે ભારતને તેના છાવણીમાં રાખવું મહત્વપૂર્ણ છે. પરંતુ, તાજેતરમાં, ભારત પણ પાકિસ્તાન સાથે અમેરિકાના વધતા જોડાણ દ્વારા તેને સંકેત આપી રહ્યું છે. એવું માનવામાં આવે છે કે RIC ના પુનરુત્થાનના ભયને સમજીને, અમેરિકાએ પહેલગામ આતંકવાદી હુમલા માટે જવાબદાર TRF ને વૈશ્વિક આતંકવાદી સંગઠન જાહેર કર્યું છે, જેથી ભારત અમેરિકાના છાવણીમાંથી બહાર ન નીકળી જાય.
વિશ્વ વ્યવસ્થામાં ફેરફારની ચિંતા
અમેરિકા સિવાય, નાટો સહિત અન્ય પશ્ચિમી દેશો જો આ સંગઠન ફરીથી સક્રિય થાય તો વિશ્વ વ્યવસ્થામાં પરિવર્તનની ચિંતા કરી શકે છે. ત્રણેય યુરેશિયાના શક્તિશાળી દેશો છે, જેમાંથી ભારતને એક વિશ્વસનીય દેશ માનવામાં આવે છે અને વિશ્વના વિવિધ ખંડો વચ્ચેના સંબંધોને સંતુલિત કરે છે. આવી સ્થિતિમાં, ભારત, રશિયા અને ચીન સાથે, વૈશ્વિક વ્યવસ્થા બદલી શકે છે. આને કારણે, વિશ્વના તમામ દેશો વિવાદો અને અન્ય વૈશ્વિક ઉકેલો માટે નાટો અને અમેરિકાને બદલે RIC તરફ વળી શકે છે, જેના કારણે અમેરિકા તેની સર્વોપરિતા ગુમાવવાનો ભય રહેશે.
