રશિયાનું નવું નિશાન: શું પુતિન ઈરાન સાથે મળીને અઝરબૈજાન પર હુમલો કરશે?
રશિયાને સતત પડકાર આપી રહેલા અઝરબૈજાન પર યુદ્ધનું સંકટ ઘેરાઈ રહ્યું છે. રાષ્ટ્રપતિ પુતિને ઈરાન સાથે મળીને આ દેશમાં વિનાશ વેરવાની તૈયારી કરી લીધી હોવાનું મનાય છે. બંને દેશો કેસ્પિયન સમુદ્રમાં યુદ્ધ કવાયત પણ કરી રહ્યા છે, જેને મુસ્લિમ બહુમતી ધરાવતા દેશ અઝરબૈજાન માટે એક ગંભીર ચેતવણી તરીકે જોવામાં આવી રહી છે.
રશિયા અને ઈરાન વચ્ચે કેસ્પિયન સમુદ્રમાં ચાલી રહેલી આ કવાયતને અઝરબૈજાની મીડિયાએ ‘હાઈબ્રિડ યુદ્ધ’ ગણાવ્યું છે. આ અભ્યાસમાં ઈરાની નૌકાદળ, IRGC (ઈરાનની રિવોલ્યુશનરી ગાર્ડ કોર્પ્સ) અને રશિયન નૌકાદળ ભાગ લઈ રહ્યા છે.
સંબંધોમાં ભંગાણ: રાષ્ટ્રપતિ અલીયેવના આક્રમક નિવેદનો
અઝરબૈજાનના રાષ્ટ્રપતિ ઈલ્હામ અલીયેવ તાજેતરમાં રશિયા પ્રત્યે ખૂબ આક્રમક રહ્યા છે. તાજેતરમાં અઝરબૈજાની યાત્રી વિમાનને ઠાર મારવાની ઘટના પર પૂછવામાં આવેલા સવાલ પર તેમણે કહ્યું હતું કે તેઓ આ મામલાને આંતરરાષ્ટ્રીય અદાલતમાં લઈ જશે. આ ઉપરાંત, યુક્રેન પર પણ તેમણે કહ્યું હતું કે ત્યાંના લોકોએ કોઈના પણ કબજાને સહન ન કરવો જોઈએ. આ નિવેદનો બાદ રશિયા અને અઝરબૈજાન વચ્ચેના સંબંધો સોવિયત સંઘના પતન પછીના સૌથી ખરાબ સ્તરે પહોંચી ગયા છે.
રશિયન જનતા પણ યુદ્ધ માટે તૈયાર?
બંને દેશો વચ્ચેના તણાવને જોતાં, ખુદ રશિયન જનતા પણ માને છે કે પુતિન બાકુ (અઝરબૈજાન) સાથે યુદ્ધની તૈયારીમાં છે. યુદ્ધ-સમર્થક બ્લોગર દિમિત્રી સેલેઝન્યોવને ટાંકતા લખ્યું છે કે, “અઝરબૈજાન ખુલ્લેઆમ રશિયાનો વિરોધ કરી રહ્યું છે, આપણે જેટલી વહેલી તકે યુદ્ધમાં જઈશું, તેટલું આપણા માટે સારું રહેશે.” તેવી જ રીતે, બ્લોગર યુરી કોટેનેક પણ અલીયેવને “ઘમંડી સરમુખત્યાર” ગણાવી ચૂક્યા છે અને કહ્યું છે કે “તેને ભાન કરાવવાનો સમય આવી ગયો છે.”
યુદ્ધ થશે તો અઝરબૈજાનને થશે મોટું નુકસાન
નિષ્ણાતો માને છે કે જો આ સમયે રશિયા અને અઝરબૈજાન યુદ્ધમાં ઉતરશે તો મુસ્લિમ દેશને ભારે નુકસાન થશે. હાયર યુનિવર્સિટી ઓફ ઇકોનોમિક્સના પ્રોફેસર દિમિત્રી યુસ્તાફિયેવ કહે છે કે ૨૦ જુલાઈએ પુતિન અને ઈરાની નેતાના સલાહકાર લારીજારી વચ્ચે થયેલી બેઠક એક ગંભીર સંકેત આપી રહી છે. આ બેઠક પરથી સ્પષ્ટ છે કે જો રશિયા અને અઝરબૈજાન વચ્ચે અથડામણ થશે તો ઈરાન રશિયાનો સાથ આપશે, પરંતુ અઝરબૈજાનનો મિત્ર તુર્કી તેની મદદ કરી શકવાની સ્થિતિમાં નથી. જર્મનીના સંશોધક નિકોલાઈ કહે છે કે રશિયા યોજના બનાવવામાં વ્યસ્ત છે; તે જ્યોર્જિયા મારફતે રશિયન સેનાઓ માટે એક કોરિડોર ખોલી શકે છે, જેથી અઝરબૈજાન પર જમીની હુમલો કરી શકાય.
ઈરાન-રશિયાનો અભ્યાસ કેટલો મોટો ખતરો?
ઈરાન અને રશિયાનો સંયુક્ત અભ્યાસ અઝરબૈજાન માટે મોટી ચેતવણી માનવામાં આવે છે. ૨૧ જુલાઈથી શરૂ થયેલા આ સંયુક્ત અભ્યાસને ‘કાજારેક્સ ૨૦૨૫’ નામ આપવામાં આવ્યું છે. રશિયન મીડિયા અનુસાર, આ અભ્યાસ બાકુ તરફથી થઈ રહેલી નિવેદનબાજીની પ્રતિક્રિયા છે. અન્ય એક રશિયન પત્રકાર મેક્સિમ શેવચેન્કોનું માનવું છે કે આનાથી કેસ્પિયન ક્ષેત્રમાં લડાઈ લગભગ શરૂ થઈ ગઈ છે. યુદ્ધ-સમર્થક બ્લોગર એલેક્સી લખે છે કે અઝરબૈજાન આપણી વિરુદ્ધ રણનીતિ અપનાવી રહ્યું છે, આવા સંજોગોમાં સ્પષ્ટ છે કે આ દેશ રશિયા માટે ખતરો છે. એટલા માટે યુદ્ધ જ એક વિકલ્પ બચે છે.
