ભીખ આપતા પહેલા સો વાર વિચારજો! પ્રેમાનંદજી મહારાજ કહે છે, ‘આ કામથી દૂર રહો’
ઘણીવાર આપણે રસ્તા પર અથવા ટ્રાફિક સિગ્નલ પર નાના બાળકો અને મહિલાઓને ભીખ માંગતા જોઈએ છીએ. ઘણીવાર મહિલાઓ પોતાના ખોળામાં માસૂમ બાળકને લઈને પૈસાની ભીખ માંગતી હોય છે. આ દૃશ્ય જોઈને દરેકના મનમાં દ્વિધા થાય છે કે શું તેમને દાન આપવું યોગ્ય છે કે નહીં. મનમાં એવો વિચાર પણ આવે છે કે જો ખરેખર તેમને જરૂર હોય અને આપણે મદદ ન કરી તો શું તે પાપ થશે? તો બીજી તરફ શંકા એ પણ રહે છે કે ક્યાંક આ બધું દેખાડો કે મજબૂરીની આડમાં ધંધો તો નથી ને.
ભીખ આપવા અંગે ભક્તનો સવાલ
આવા જ એક સવાલને લઈને એક ભક્તે પ્રેમાનંદજી મહારાજ સમક્ષ પોતાની જિજ્ઞાસા વ્યક્ત કરી. ભક્તે કહ્યું કે રસ્તા પર ઘણીવાર એવા લોકો પણ ભીખ માંગે છે જે સ્વસ્થ અને કામ કરવા સક્ષમ હોય છે. તેઓ મહેનત-મજૂરી કરીને પોતાનું ગુજરાન ચલાવી શકે છે, તેમ છતાં હાથ ફેલાવે છે. તો શું આપણે આવા લોકોને પૈસા આપવા જોઈએ?
પ્રેમાનંદજી મહારાજનો સ્પષ્ટ ઉત્તર
આ પ્રશ્નનો ઉત્તર આપતા મહારાજશ્રીએ કહ્યું કે આવા વ્યક્તિઓને પૈસા આપતી વખતે વિવેક જરૂરી છે. તે નિશ્ચિત નથી હોતું કે આપવામાં આવેલું ધન યોગ્ય ઉપયોગમાં આવશે. ઘણીવાર ભીખ માંગનારા લોકો તે પૈસાને નશા, દારૂ, જુગાર અથવા તમાકુ જેવી ખરાબ ટેવોમાં ખર્ચ કરી દે છે. આ રીતે આપવામાં આવેલું દાન તેમના પતનનું કારણ બની શકે છે. આવા સંજોગોમાં તમારી મદદ પણ પરોક્ષ રીતે અધર્મમાં બદલાઈ જાય છે.
સાચી મદદનો માર્ગ
પ્રેમાનંદજી મહારાજે કહ્યું કે જો કોઈની વાસ્તવિક સહાયતા કરવી હોય તો તેમને પૈસા ન આપીને ભોજન, કપડાં અથવા જરૂરી વસ્તુઓ આપો. તેનાથી તેમની તાત્કાલિક જરૂરિયાત પણ પૂરી થશે અને દાનનું પુણ્ય પણ મળશે. આ પ્રકારનું દાન ધાર્મિક માનવામાં આવે છે અને તે દેવતાઓના આશીર્વાદ પણ લાવે છે.
દાનનો ઉદ્દેશ્ય ફક્ત આપવાની ઔપચારિકતા નહીં, પરંતુ સામેવાળાનું વાસ્તવિક ભલું કરવું હોવો જોઈએ. તેથી દાન હંમેશા વિવેક અને સમજી-વિચારીને આપો. સાચી મદદ તે જ છે જેનાથી જરૂરિયાતમંદનું જીવન સુધરે અને દાનનો યોગ્ય ઉપયોગ થઈ શકે. આ જ વાસ્તવિક પુણ્ય છે.
