Shyam Kapila Kankrej Cow: નિવૃત ડૉક્ટર નટવરદાન ગઢવીની શ્યામ કપિલા કાંકરેજી ગાય — ઉત્તર ગુજરાતના પશુપાલકો માટે પ્રેરણાનું કેન્દ્ર
Shyam Kapila Kankrej Cow: મહેસાણા જિલ્લાના દેવરાસણ ગામના 70 વર્ષીય ડૉ. નટવરદાન બનેસિંહ ગઢવી નિવૃત્તિ બાદ ફરીથી કુદરતની ગોદમાં પરત ફર્યા છે. વર્ષો સુધી પશુપાલન વિભાગમાં સેવા આપ્યા બાદ તેઓ ગુજરાત સરકારમાં ડેપ્યુટી ડિરેક્ટર (પશુપાલન) તરીકે નિવૃત થયા હતા. હવે તેઓ ખેતી અને પશુપાલન સાથે સંકળાઈને જીવનનો નવો અધ્યાય રચી રહ્યા છે.
તેમની ખેતર પર આવેલી અનોખી “શ્યામ કપિલા કાંકરેજી ગાય (Shyam Kapila Kankrej Cow)” આજે ઉત્તર ગુજરાતના દરેક પશુપાલક માટે પ્રેરણાનું કેન્દ્ર બની ગઈ છે.
દુર્લભ “શ્યામ કપિલા” જાત – સૌમ્ય સ્વભાવ અને વધુ દૂધ ઉત્પાદન
ડૉ. ગઢવી જણાવે છે કે આ ગાય કાંકરેજી જાતની છે, પરંતુ તેનો વિશિષ્ટ શ્યામ રંગ તેને અલગ ઓળખ આપે છે. સામાન્ય રીતે કાંકરેજી ગાય થોડો ઉગ્ર સ્વભાવ ધરાવે છે, પરંતુ શ્યામ કપિલા અત્યંત શાંત, સૌમ્ય અને માનવીમિત્ર છે. દોહન વખતે ક્યારેય લાત કે શિંગડા નથી મારતી — જે ગુણ અન્ય ગાયોમાં ભાગ્યે જ જોવા મળે છે.
આ ગાયને તેઓ શંખેશ્વરથી લાવ્યા હતા, તે વખતે તેની કિંમત રૂ. 55,000 હતી. આજે તેની કિંમત રૂ. 85,000 સુધી પહોંચી છે, છતાં ડૉ. ગઢવી કહે છે, “આ ગાય હવે મારા પરિવારનો હિસ્સો બની ગઈ છે, એને વેચવાની મારી કોઈ ઈચ્છા નથી.”
આ ગાય રોજ 14 લિટર દૂધ આપે છે — સવારે 7 અને સાંજે 7 લિટર. ખાસ વાત એ છે કે, તેને દિવસના કોઈપણ સમયે દોહી શકાય છે, અને તે હંમેશા શાંત રહે છે.
કાંકરેજી વાછરડાની “સવાઈ ચાલ” અને દૂધમાં સોનાનું તત્ત્વ
કાંકરેજી જાતના વાછરડા તેમની અનોખી “સવાઈ ચાલ” માટે પ્રસિદ્ધ છે. એટલે કે, આ જાતના વાછરડા અન્ય બળદ કરતાં ઝડપી અને શક્તિશાળી હોય છે. જે કામ સામાન્ય બળદ 2 કલાકમાં કરે છે, તે આ જાતનો વાછરડો 1.5 કલાકમાં પૂર્ણ કરી શકે છે.
તેમજ, દેશી કાંકરેજી ગાયના દૂધમાં રહેલું “સૂર્ય કેતુ ચક્ર” સૂર્યપ્રકાશની અસરથી દૂધમાં સોનાના તત્ત્વો ઉત્પન્ન કરે છે. જે માનવ શરીર માટે આરોગ્યપ્રદ અને ઊર્જાવર્ધક માનવામાં આવે છે.
ગાયથી વધારે, પરિવારની સભ્ય
શ્યામ કપિલા કાંકરેજી ગાયના વળેલા શીંગડા અને ચમકદાર કાળી કાયા તેને અત્યંત આકર્ષક બનાવે છે. ડૉ. ગઢવી માટે આ ગાય માત્ર એક પશુ નથી, પરંતુ પ્રેમ, પરંપરા અને વૈજ્ઞાનિક પશુપાલનનું પ્રતિક છે.
તેમના આ પ્રયત્નો ગ્રામ્ય ગુજરાતના અનેક યુવા ખેડૂતોને પ્રેરણા આપી રહ્યા છે કે પશુપાલન ફક્ત વ્યવસાય નહીં, પણ સંસ્કાર અને વૈજ્ઞાનિક સમજણનો સંગમ છે.
