શા માટે ભારતમાં આ ખાસ દિવસે શિક્ષક દિવસની ઉજવણી થાય છે? જાણો ઇતિહાસ અને મહત્વ.
વિશ્વભરમાં દર વર્ષે 5 ઓક્ટોબરે વર્લ્ડ ટીચર્સ ડે ઉજવવામાં આવે છે, પરંતુ ભારતમાં આ દિવસ 5 સપ્ટેમ્બરે ઉજવવામાં આવે છે. તેની પાછળનું કારણ ખૂબ જ ખાસ છે. આ દિવસ દેશના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ, મહાન શિક્ષક અને દાર્શનિક ડો. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણનને સમર્પિત છે.
ડો. રાધાકૃષ્ણનનો જન્મ અને યોગદાન
ડો. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણનનો જન્મ 5 સપ્ટેમ્બર 1888ના રોજ તમિલનાડુના તિરુત્તનીમાં થયો હતો. તેઓ એક કુશળ રાજનીતિજ્ઞ હોવાની સાથે-સાથે પ્રખ્યાત દાર્શનિક, લેખક અને શિક્ષક પણ હતા. તેમણે મૈસૂર યુનિવર્સિટી, મદ્રાસ પ્રેસિડેન્સી કોલેજ અને કલકત્તા યુનિવર્સિટીમાં લાંબા સમય સુધી ભણાવ્યું. તેમનું માનવું હતું કે શિક્ષણ ફક્ત જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવાનું સાધન નથી, પરંતુ વ્યક્તિત્વ નિર્માણનો મહત્વપૂર્ણ આધાર છે.
વિદ્યાર્થીઓના પ્રિય શિક્ષક
ડો. રાધાકૃષ્ણન તેમના વિદ્યાર્થીઓમાં ખૂબ જ લોકપ્રિય હતા. તેઓ સરળ, મિલનસાર અને સંવેદનશીલ શિક્ષક માનવામાં આવતા હતા. એકવાર તેમના વિદ્યાર્થીઓ અને મિત્રોએ તેમને આગ્રહ કર્યો કે તેઓ તેમનો જન્મદિવસ ધામધૂમથી ઉજવવાની પરવાનગી આપે. તેના પર તેમણે કહ્યું કે જો મારો જન્મદિવસ ઉજવવો જ છે, તો તેને શિક્ષક દિવસના રૂપમાં તમામ શિક્ષકોને સમર્પિત કરવામાં આવે. અહીંથી જ ભારતમાં 5 સપ્ટેમ્બરે શિક્ષક દિવસ ઉજવવાની પરંપરાની શરૂઆત થઈ.
શિક્ષકનું મહત્વ
ડો. રાધાકૃષ્ણનનું માનવું હતું કે શિક્ષક ફક્ત ભણાવવાનું કામ નથી કરતા, પરંતુ બાળકોના ચારિત્ર્ય અને વિચારનું નિર્માણ કરે છે. તેઓ વિદ્યાર્થીઓના જીવનમાં માર્ગદર્શક, મિત્ર અને પ્રેરણાનું કામ કરે છે. ખરેખર જ્ઞાન વિના કોઈપણ વ્યક્તિનું અસ્તિત્વ અધૂરું છે, અને શિક્ષક જ સમાજને સાચી દિશા બતાવનારા નિર્માતા હોય છે.
ભારત રત્નથી સન્માનિત
શિક્ષણ અને સંસ્કૃતિના ક્ષેત્રમાં તેમના યોગદાનને જોતા 1954માં ડો. રાધાકૃષ્ણનને દેશના સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન ભારત રત્નથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા. તેમની લખેલી પુસ્તકો ઇન્ડિયન ફિલોસોફી, ભગવદ ગીતા પર વ્યાખ્યા અને ધ હિંદુ વ્યૂ ઓફ લાઇફ આજે પણ વિદ્વાનો અને વિદ્યાર્થીઓ માટે મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે.
પહેલીવાર ભારતમાં શિક્ષક દિવસ 5 સપ્ટેમ્બર 1962ના રોજ ઉજવવામાં આવ્યો. ત્યારથી દર વર્ષે આ દિવસ શિક્ષકોને સમર્પિત કરવામાં આવે છે. આ અવસર આપણને યાદ અપાવે છે કે શિક્ષક સમાજની કરોડરજ્જુ હોય છે. તેમના વિના કોઈ પણ દેશ પ્રગતિના માર્ગ પર આગળ વધી શકતો નથી. ડો. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણનના વિચારો અને તેમના જીવનનો આ જ સંદેશ છે કે શિક્ષણ જ વાસ્તવિક શક્તિ છે અને શિક્ષક જ તે શક્તિના વાહક છે.
