Online
Charge on Online Payment: ભારતમાં ઓનલાઈન પેમેન્ટ પર કોઈ ચાર્જ લેવામાં આવતો નથી. પરંતુ UPI સર્વિસ પ્રોવાઈડર પ્લેટફોર્મ તરફથી ઓનલાઈન પેમેન્ટ પર ચાર્જ વસૂલવાનું દબાણ કરવામાં આવ્યું છે. અગાઉ પણ આવો જ પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ આરબીઆઈ દ્વારા તેને નકારી કાઢવામાં આવ્યો હતો.
ભારતમાં UPI ચુકવણી ઝડપથી વધી રહી છે. પરંતુ સમસ્યા એ છે કે તેમાં માત્ર બે જ ખેલાડીઓ સામેલ છે. મતલબ કે PhonePe અને Google Payનો ભારતની UPI પેમેન્ટ્સમાં સૌથી મોટો હિસ્સો છે. Google Pay પાસે 47 ટકા ભારતીય UPI માર્કેટ શેર છે, જ્યારે Walmartની માલિકીની PhonePe પાસે 37 ટકા માર્કેટ શેર છે. આનો અર્થ એ થયો કે ભારતના UPI માર્કેટ શેરના લગભગ 84 ટકા હિસ્સા પર એકલા PhonePe અને Google Payનો કબજો છે, જેની સરખામણીમાં RBI અને NPCI મળીને ભારતીય આધારિત નાના UPI ખેલાડીઓને પ્રોત્સાહન આપી રહ્યા છે.
વેપારી ડિસ્કાઉન્ટ રેટ લાદવાની દરખાસ્ત
ETના અહેવાલ મુજબ, RBI અને NPCI દ્વારા આ અંગે એક બેઠક બોલાવવામાં આવી હતી, જેમાં PhonePe અને Google Payની સાથે ભારતના નાના UPI પ્લેટફોર્મે ભાગ લીધો હતો. આ બેઠકમાં વરિષ્ઠ નાગરિકો માટે UPIને સરળ બનાવવાનો પ્રસ્તાવ મૂકવામાં આવ્યો છે. આ મુદ્દો પણ ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો કે UPI સર્વિસ પ્રોવાઈડર્સ ગ્રાહક પાસેથી કોઈ ચાર્જ લેતા નથી.
આરબીઆઈએ દરખાસ્તને સ્પષ્ટપણે નકારી કાઢી હતી
નાના UPI ખેલાડીઓએ પ્રસ્તાવ મૂક્યો કે UPI ટ્રાન્ઝેક્શન ફીને મોટા સ્ટોર્સ પર મંજૂરી આપવી જોઈએ. ઉપરાંત, નાના ખેલાડીઓએ મોટા UPI પ્લેટફોર્મ્સ સાથે સ્પર્ધા કરવા માટે મર્ચન્ટ ડિસ્કાઉન્ટ ફી ન વસૂલવાનો વિરોધ કર્યો, એમ કહીને કે તે સારી નાણાકીય શરતોમાં નથી. જોકે, સરકારે UPI ટ્રાન્ઝેક્શન પર કોઈપણ પ્રકારની ફી લાદવાની યોજનાને સંપૂર્ણપણે ફગાવી દીધી છે.
અગાઉ પણ આ મુદ્દો ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો
આ પહેલીવાર નથી, આ પહેલા પણ યુપીઆઈ પેમેન્ટ પર ચાર્જ લેવાનો મુદ્દો ઉઠાવવામાં આવ્યો હતો, તે સમયે પણ આરબીઆઈએ સ્પષ્ટપણે ઈન્કાર કર્યો હતો કે યુપીઆઈ પેમેન્ટ પર કોઈપણ પ્રકારનો ચાર્જ લગાવવાની કોઈ યોજના નથી.
વેપારી ડિસ્કાઉન્ટ દર શું છે?
મર્ચન્ટ ડિસ્કાઉન્ટ રેટ (MDR) એ એક ચાર્જ છે જે વેપારીઓ અને અન્ય વ્યવસાયોએ ડેબિટ અથવા ક્રેડિટ કાર્ડ વ્યવહારો પર ચુકવણી કંપનીને ચૂકવવો આવશ્યક છે. MDR સામાન્ય રીતે વ્યવહારની રકમની ટકાવારી તરીકે આવે છે.
આ રીતે, UPI વ્યવહારો ભારતમાં મહિને મહિને વધતા ગયા.
- એપ્રિલ 2023 – રૂ. 1415 લાખ કરોડ
- મે 2023 – રૂ. 14.89 લાખ કરોડ
- જૂન 2023 – રૂ. 14.75 લાખ કરોડ
- જુલાઈ 2023 – રૂ. 15.33 લાખ કરોડ
- ઓગસ્ટ 2023 – રૂ. 15.76 લાખ કરોડ
- સપ્ટેમ્બર 2023 – રૂ. 15.79 લાખ કરોડ
- ઓક્ટોબર 2023 – રૂ. 17.15 લાખ કરોડ
- નવેમ્બર 2023 – રૂ. 17.39 લાખ કરોડ
- ડિસેમ્બર 2023 – રૂ. 18.23 લાખ કરોડ
- જાન્યુઆરી 2024 – રૂ. 18.21 લાખ કરોડ
- ફેબ્રુઆરી 2024 – રૂ. 18.28 લાખ કરોડ
- માર્ચ 2024 – રૂ. 19.78 લાખ કરોડ