જમ્મુ-કાશ્મીરમાં ઘોર બેદરકારી? જાહેર પરિવહનની બસ સેવાને દૈનિક ₹૨૦ લાખની ખોટ પાછળનું કારણ શું?
જમ્મુ-કાશ્મીર સરકારે સ્વીકાર્યું છે કે ખીણમાં જાહેર પરિવહનને આધુનિક બનાવવા માટે શરૂ કરાયેલી શ્રીનગર સ્માર્ટ સિટીની મુખ્ય ઇલેક્ટ્રિક બસ સેવા ભારે ખોટમાં ચાલી રહી છે અને તેના સંચાલનમાં દરરોજ આશરે ૨૦ લાખ રૂપિયાનું નુકસાન થઈ રહ્યું છે.
જમ્મુ-કાશ્મીરમાં સ્માર્ટ સિટી મિશન હેઠળ શરૂ કરવામાં આવેલી સ્માર્ટ બસ સેવા ભારે ખોટમાં ચાલી રહી છે. રાજ્ય સરકારે પોતે આ વાતનો સ્વીકાર કર્યો છે. સરકારના જણાવ્યા અનુસાર સ્માર્ટ બસ સેવાને કારણે ઘણું નાણાકીય નુકસાન થઈ રહ્યું છે. શ્રીનગર અને જમ્મુ ડિવિઝનમાં તેના સંચાલન પર દરરોજ આશરે ૨૦ લાખ રૂપિયાનું નુકસાન થઈ રહ્યું છે.
કંગન (Kangan)ના ધારાસભ્ય મિયાં મેહર અલીએ ચાલી રહેલા વિધાનસભા સત્ર દરમિયાન પ્રોજેક્ટના નાણાકીય પ્રદર્શનની વિગતો માંગી ત્યારે આ ખુલાસો થયો. એક લેખિત જવાબમાં, સરકારે જાહેર કર્યું કે પર્યાવરણને અનુકૂળ જાહેર પરિવહનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે શરૂ કરાયેલી ઇલેક્ટ્રિક બસ સેવા ભારે ખોટમાં ચાલી રહી છે.
બંને ડિવિઝનમાં ખોટની સ્થિતિ
- કાશ્મીર ડિવિઝન:
- પ્રતિ કિલોમીટર સંચાલન ખર્ચ: ૬૦.૭૪ રૂપિયા
- પ્રતિ કિલોમીટર મહેસૂલ (આવક): ૧૨ રૂપિયા
- પ્રતિ કિલોમીટર ખોટ: ૪૮.૭૪ રૂપિયા
- કુલ દૈનિક ખોટ: ૯.૭૪ લાખ રૂપિયા
- જમ્મુ ડિવિઝન:
- પ્રતિ કિલોમીટર સંચાલન ખર્ચ: ૬૨.૬૬ રૂપિયા
- પ્રતિ કિલોમીટર મહેસૂલ (આવક): ૧૦.૦૧ રૂપિયા
- પ્રતિ કિલોમીટર ખોટ: ૫૨.૬૫ રૂપિયા
- કુલ દૈનિક ખોટ: લગભગ ૧૦ લાખ રૂપિયા
બંને ડિવિઝનોને મળીને કુલ ૧૯.૭૫ લાખ રૂપિયાનું દૈનિક નુકસાન થઈ રહ્યું છે.
પ્રોજેક્ટ પર ગંભીર સવાલો
આ આંકડાઓએ પ્રોજેક્ટ પર ગંભીર સવાલો ઊભા કર્યા છે. જોકે, સરકારે આ પહેલનો બચાવ કરતા કહ્યું કે આ સ્માર્ટ સિટી માળખા હેઠળ જાહેર પરિવહનને આધુનિક બનાવવા, પ્રદૂષણ ઘટાડવા અને મુસાફરોની સુવિધામાં સુધારો લાવવાના વ્યાપક પ્રયાસોનો એક ભાગ છે.
આ સ્થળોએ બસોનું સંચાલન થઈ રહ્યું છે
અધિકારીઓએ જણાવ્યું કે શ્રીનગરમાં હાલમાં પરિમપોરા-હરવાન, ટીઆરસી-નસરુલ્લાહ પોરા, જહાંગીર ચોક-હઝરતબલ, પંથા ચોક-નરબલ અને ટીઆરસી-બડગામ રેલ્વે સ્ટેશન જેવા માર્ગો પર ૯૮ ઇલેક્ટ્રિક બસો ચાલી રહી છે. બીજી તરફ, ગાંદરબલ જિલ્લામાં, બટમાલૂ-ગાંદરબલ-ડલ ગેટ જેવા માર્ગો પર ૧૨ બસો ચાલે છે. વધતી ખોટ હોવા છતાં, સરકારે સ્પષ્ટ કર્યું કે કંગન અથવા અન્ય નવા માર્ગો પર સેવાનો વિસ્તાર કરવાનો હાલમાં કોઈ પ્રસ્તાવ નથી. અધિકારીઓએ કહ્યું કે અમારું ધ્યાન વિસ્તાર કરતા પહેલા સંચાલનને સ્થિર કરવા અને ખર્ચ ઘટાડવા પર છે.
ખાનગી બસ અને મિની બસ સંચાલકોમાં નારાજગી
આ દરમિયાન ખાનગી બસ અને મિની બસ સંચાલકોએ નારાજગી વ્યક્ત કરતાં આરોપ લગાવ્યો છે કે મફત અથવા ભારે સબસિડીવાળી ઇ-બસની મુસાફરીથી તેમની કમાણી પર અસર પડી છે. ઘણા સંચાલકોએ કહ્યું કે જ્યારેથી સ્માર્ટ બસો શરૂ થઈ છે, અમારી આવકમાં ભારે ઘટાડો થયો છે. આથી સરકારે આ અસંતુલનને દૂર કરવાનો કોઈ રસ્તો શોધવો જોઈએ.
જોકે, મહિલાઓની સુરક્ષા અને ગતિશીલતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે આ યોજનાની વ્યાપકપણે પ્રશંસા કરવામાં આવી છે, પરંતુ તેનાથી સરકારની નાણાકીય સ્થિતિ પર વધુ દબાણ આવ્યું છે. જાણકારોએ ચેતવણી આપી છે કે સબસિડીનો બોજ સરકારને પેસેન્જર બસો, ટેક્સીઓ અને ઓટો રિક્ષા સહિત જાહેર પરિવહનના અન્ય સાધનોના ભાડા વધારવા માટે મજબૂર કરી શકે છે.
