સોનાની કિંમતો ઓલ-ટાઇમ હાઈ પર: ‘ડી-ડોલરાઇઝેશન’ કેવી રીતે બદલી રહ્યું છે દુનિયાની અર્થવ્યવસ્થા?
સોનાના ભાવે આજે ફરીથી રેકોર્ડ હાઈ (Gold hits Record High) બનાવ્યો છે. ઇન્ટરનેશનલ માર્કેટમાં જ્યાં ગોલ્ડ $4000 પ્રતિ ઔંસ સુધી પહોંચી ગયું છે, ત્યાં દેશમાં સોનાનો હાજર ભાવ ₹1,22,800 થયો છે. અત્યાર સુધીમાં તમે સોનામાં તેજીના ઘણા કારણો વિશે સાંભળ્યું હશે, જેમાં જિયો-પોલિટિકલ ટેન્શન, વ્યાજ દરોમાં ઘટાડો અને માગમાં મજબૂતી જેવા મહત્ત્વના કારણો સામેલ હશે. પરંતુ, સોનામાં છેલ્લા 5 વર્ષથી સતત તેજીનું એક મોટું કારણ ‘ડી-ડોલરાઇઝેશન’ (De Dollarization) છે, જેના કારણે દુનિયાભરની સેન્ટ્રલ બેંકો મોટા પાયે સોનું ખરીદી રહી છે.
કોમોડિટી માર્કેટ એક્સપર્ટ અજય કેડિયાએ આ વિશે વિસ્તારથી જણાવ્યું છે, તો ચાલો તમને જણાવીએ કે આખરે શું છે ‘ડી-ડોલરાઇઝેશન’ અને તે કેવી રીતે સોનાના ભાવમાં તેજીનું મોટું કારણ બની રહ્યું છે.
શું છે ડી-ડોલરાઇઝેશન?
અજય કેડિયાએ જણાવ્યું કે જ્યારે કોઈ પણ દેશ ડોલરથી દૂર જાય છે અથવા અંતર રાખે છે, તો તે ડી-ડોલરાઇઝેશન કહેવાય છે. હકીકતમાં, દરેક દેશ પોતાના ફોરેક્સ રિઝર્વમાં ડોલર અથવા યુએસ બોન્ડ રાખે છે અને તેમાં વધારો કરે છે. કારણ કે, ક્રૂડ ઓઇલ સહિત દેશમાં આયાત થતા અન્ય મહત્ત્વના સામાનનું ચુકવણું સરકારે ડોલરમાં કરવું પડે છે. વર્ષોથી ડોલરને લઈને આ જ વલણ ચાલતું આવ્યું છે. પરંતુ, તાજેતરના વર્ષોમાં અમેરિકાની નીતિઓથી ડોલર પ્રત્યે ઘણા દેશોનો મોહભંગ થયો છે. ખાસ કરીને 2015 અને 2016 પછી જે રીતે અમેરિકાએ રશિયા પર ઘણા પ્રકારના પ્રતિબંધો લગાવ્યા.
અમેરિકાની આદતથી પરેશાન દુનિયા!
રશિયા ઉપરાંત અમેરિકા જ્યારે-ત્યારે કોઈ પણ દેશ પર નવા પ્રતિબંધો લાદી દે છે, તેથી ઘણા મોટા દેશોએ ડોલરથી અંતર રાખવાનું શરૂ કરી દીધું. અજયે કહ્યું, હવે સવાલ એ છે કે ડોલરથી દૂર જઈએ તો ક્યાં રોકાણ કરીએ… આ માટે ગોલ્ડ સૌથી મોટો વિકલ્પ બનીને ઉભર્યો, તેથી છેલ્લા 5 વર્ષમાં ઘણા દેશોની સેન્ટ્રલ બેંકોએ સોનામાં રોકાણ કરવાનું શરૂ કર્યું. આ રીતે ડોલરની તાકાત ઓછી થતી દેખાઈ રહી છે અને આ કારણે અમેરિકા ઘણા દેશોથી નારાજ છે.
અજય કેડિયાએ કહ્યું કે ભારત અને રશિયા વચ્ચે લેવડ-દેવડ હવે ડોલર વગર થઈ રહી છે અને બંને દેશોએ ટ્રાન્ઝેક્શન માટે વોસ્ટ્રો એકાઉન્ટની શરૂઆત કરી દીધી છે. બસ આ જ રીતે ભારત ઈરાન સાથે પણ આ જ તર્જ પર વેપાર કરી રહ્યું છે.
અજય કેડિયાના મતે, આવનારા દિવસોમાં ડોલરની જગ્યાએ કોઈ કરન્સી આવશે, જોકે તે મુદ્રા કઈ હશે તે જણાવવું હાલ મુશ્કેલ છે, ત્યાં સુધી ગોલ્ડ નાઇટ વોચમેનની ભૂમિકામાં રહેશે અને સેન્ટ્રલ બેંકો તેમાં રોકાણ ચાલુ રાખી શકે છે. આ જ કારણ છે કે સોનાના ભાવમાં તેજી જોવા મળી રહી છે.
