4-Day Work Week વિશ્વભરના દેશોમાં 4-દિવસ કાર્ય સપ્તાહની સિસ્ટમ
4-Day Work Week હાલના સમયમાં કાર્યજીવન અને વ્યક્તિગત જીવન વચ્ચે સંતુલન જાળવવો એક મોટો પડકાર બની ગયો છે. કર્મચારીઓના તણાવને ઘટાડવા અને તેમની કાર્યક્ષમતા વધારવા માટે ઘણા દેશો હવે અઠવાડિયામાં 4 દિવસ કામ અને 3 દિવસ રજા અપાવતી વ્યવસ્થા તરફ આગળ વધી રહ્યા છે. આ મોડેલના ઘણા પ્રયોગો સફળ રહ્યા છે અને હવે આ નીતિને કાયમી રૂપ આપવામાં આવી રહ્યું છે.
કયા દેશમાં કઈ રીતે લાગુ છે આ મોડેલ?
1. દુબઈ (યુએઈ):
દુબઈએ 2022માં સરકારી કર્મચારીઓ માટે 4.5 દિવસનો કાર્ય સપ્તાહ શરૂ કર્યો અને ત્યારબાદ ઉનાળાની ઋતુમાં આખા ચાર દિવસનો કાર્ય સપ્તાહ લાગુ કર્યો. આ નીતિ કર્મચારીઓમાં વધુ સંતોષ અને ઉત્પાદનશીલતા લઈને આવી.
2. આઇસલેન્ડ:
2015થી 2019 દરમિયાન પ્રયોગ કરવામાં આવ્યો જેમાં 2,500 કર્મચારીઓએ ભાગ લીધો. ઓછા કલાકો છતાં પણ કાર્યક્ષમતા જળવાઈ રહી. પરિણામે, આ મોડેલ કાયમી ધોરણે અપનાવાયો.
3. યુકે (UK):
2022માં 61 કંપનીઓ અને 3,000 કર્મચારીઓ સાથે પાયલોટ યોજાયો. 89% કંપનીઓએ નીતિ ચાલુ રાખી. કર્મચારીઓએ તણાવમાં ઘટાડો અને જીવનની ગુણવત્તામાં વધારો નોંધાવ્યો.
4. જાપાન:
માઈક્રોસોફ્ટ જાપાને 2019માં ચાર દિવસનો કાર્ય સપ્તાહ લાવીને 40% ઉત્પાદન વધારવાનો દાવો કર્યો. આ મોડેલ અન્ય કંપનીઓ માટે પ્રેરણા બન્યો.
5. બેલ્જિયમ:
2022થી કર્મચારીઓને પગારમાં કાપ કર્યા વિના ઓછા દિવસ કામ કરવાની છૂટ છે. ઓફિસના સમયે બહાર સંદેશાને અવગણવાનો અધિકાર પણ મળ્યો.
6. ન્યૂઝીલેન્ડ:
2018માં શરૂ કરાયેલ પ્રયોગથી કર્મચારીઓનો તણાવ ઘટ્યો અને કાર્યક્ષમતા વધી. કંપનીએ બાદમાં આ નીતિ કાયમી કરી.
ભારતનો અભિગમ
ભારતમાં ચાર દિવસના કાર્ય સપ્તાહ અંગે ચર્ચા ચાલુ છે. શ્રમ સંહિતા 2025 મુજબ 48 કલાકના સપ્તાહિક કાર્યકાળ માટે કર્મચારીઓને ચાર દિવસમાં 12-12 કલાકની શિફ્ટમાં કામ કરવાનો વિકલ્પ મળી શકે છે.
કેટલીક ભારતીય કંપનીઓ:
- રેન્ડસ્ટેડ ઇન્ડિયા: ટાર્ગેટ પૂરાં થયા બાદ કર્મચારીઓને ચાર દિવસના કાર્ય સપ્તાહની છૂટ.
- બેરો: 2017થી ચાર દિવસનો કાર્ય સપ્તાહ અમલમાં.
શ્રેષ્ઠ કાર્યજીવન સંતુલન તરફ એક પગલું
ચાર દિવસના કાર્ય સપ્તાહથી ન μόνο કાર્યક્ષમતા વધે છે, પણ કર્મચારીઓનું શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય પણ સુધરે છે. ભારતીય સંદર્ભમાં અમલ કરવા માટે હજુ પ્રયત્નોની જરૂર છે, પણ દિશા સ્પષ્ટ છે – લોકો હવે કામ નહીં, જીવન 중심િત નીતિઓ તરફ આગળ વધી રહ્યા છે.
