વિટામિન B-12 નો ઓવરડોઝ ખતરનાક છે કે નહીં? જાણો ક્યારે અને કેમ લેવું જોઈએ સપ્લિમેન્ટ્સ
આધુનિક જીવનશૈલી અને ખોરાકની અંદર અપૂરતી પોષણતત્ત્વો લીધે આજકાલ લોકો વિવિધ વિટામિનના સપ્લિમેન્ટ્સ લેવાં લાગ્યા છે. વિટામિન B-12 એ આવી જ એક અગત્યની પોષક તત્વ છે જે આપણા શરીરમાં લાલ રક્તકણોની રચના, ડીએનએ સર્જન અને નર્વસ સિસ્ટમના યોગ્ય કાર્ય માટે જરૂરી છે. જોકે તેની ઉણપ પણ જોખમભરી છે, ત્યારે શું તેનું વધુ પડતું સેવન પણ ખતરનાક સાબિત થઈ શકે? આ સવાલનો જવાબ “હા” પણ હોઈ શકે છે, જો તેને અવિવેકપૂર્વક લેવામાં આવે.
વિટામિન B-12 શું છે અને શરીરમાં તેનો કાર્ય શું છે?
વિટામિન B-12 પાણીમાં દ્રાવ્ય વિટામિન છે, જેનો મૂળ સ્ત્રોત નોનવેજ ખોરાક છે જેમ કે દૂધ, દહીં, ચીઝ, ઇંડા અને માછલી. જો શરીરમાં જરૂરિયાત કરતાં વધારે B-12 હોય તો તે મોટાભાગે પેશાબ દ્વારા બહાર નીકળી જાય છે. આમ છતાં, લાંબા સમય સુધી વધુ માત્રામાં લેવાથી કેટલીક અસ્વસ્થતા સર્જાઈ શકે છે.
સપ્લિમેન્ટ્સ ક્યારે લેવી?
ડૉક્ટર વિક્રમ જીત સિંહના જણાવ્યા પ્રમાણે, જો કોઈ વ્યક્તિને વિટામિન B-12 ની ઉણપ હોય, તો સૌથી પહેલા ખોરાકમાં સુધારો કરવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. જો તેનું સ્તર ખૂબ ઓછું હોય અને લક્ષણો ઊપજવા લાગે, તો તબીબી દેખરેખ હેઠળ તેના સપ્લિમેન્ટ્સ આપવાની જરૂર પડે છે. અહીં સ્પષ્ટ સમજવું જોઈએ કે કોઈપણ વિટામિન ‘વધારે તેટલું સારું’ નથી.
વિટામિન B-12 ના ઓવરડોઝના જોખમો
વિટામિન B-12 હળવું માનવામાં આવે છે, તેમ છતાં કેટલાક લોકોમાં તેની વધુ માત્રાથી આડઅસર થઈ શકે છે:
- ત્વચા પર ફોલ્લીઓ અથવા ખીલ.
- માથાનો દુખાવો અથવા ચિડચિડાપણું.
- ઊંચું બ્લડપ્રેશર.
- ક્યારેક એલર્જી જેવા લક્ષણો.
- તબીબી અહેવાલો અનુસાર લાંબા ગાળાના ઓવરડોઝથી લીવર રોગો કે ચોક્કસ પ્રકારના કેન્સરનો જોખમ વધી શકે છે.
નિષ્કર્ષ
વિટામિન B-12 એક અગત્યનું પોષક તત્વ છે, પણ તેનો ઓવરડોઝ અવગણ્ય નથી. એ માટે તબીબી સલાહ વગર સપ્લિમેન્ટ્સ ન લેવી જોઈએ. દરેક પોષકતત્ત્વનું સંતુલિત પ્રમાણમાં સેવન આરોગ્ય માટે લાભદાયક રહે છે.
