શું તમને Vitamin B-12ની ઉણપને કારણે ઊંઘ નથી આવતી?
ઊંઘ આપણા શારીરિક અને માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે એટલી જ જરૂરી છે જેટલો આહાર. જો ઊંઘ પૂરી ન થાય, તો વ્યક્તિનો આખો દિવસ બગડી શકે છે અને તે સ્વાસ્થ્યને પણ બગાડે છે. ઘણીવાર લોકો સમયસર સૂવા તો જાય છે, પરંતુ પડખા બદલતા રહે છે અને આખી રાત અનિદ્રા (Insomnia)થી પીડાય છે.
ઓછી ઊંઘની આ સમસ્યા ક્યારેક શરીરમાં એક મહત્વપૂર્ણ વિટામિનની ઊણપને કારણે હોઈ શકે છે, જે સીધી તમારી સ્લીપ પેટર્ન (Sleep Pattern) ને અસર કરે છે.
તે વિટામિન જેની ઊણપથી નથી આવતી ઊંઘ
નિષ્ણાતો અને સંશોધન મુજબ, વિટામિન ડીની ઊણપ (Vitamin D Deficiency) ઊંઘને ગંભીર રીતે અસર કરે છે.
કેવી રીતે અસર કરે છે: જો શરીરમાં વિટામિન ડીનું સ્તર ઓછું થઈ જાય, તો તેનાથી સ્લીપ પેટર્ન ખરાબ થઈ શકે છે અને ઊંઘ આવવામાં મુશ્કેલી (અનિદ્રા) અનુભવાય છે. વિટામિન ડી મગજના તે ક્ષેત્રોને અસર કરે છે જે ઊંઘના ચક્ર (Sleep Cycle) ને નિયંત્રિત કરે છે.
અન્ય લક્ષણો: પર્યાપ્ત માત્રામાં વિટામિન ડી ન લેવાથી તમને અન્ય સમસ્યાઓ પણ થઈ શકે છે, જેમ કે:
માંસપેશીઓમાં દુખાવો (Muscle Pain)
હાડકાંમાં દુખાવો (Bone Pain)
વાળ ખરવા (Hair Fall)
હંમેશા શરીરમાં થાક અનુભવવો (Chronic Fatigue)
આથી, સારી ઊંઘ અને સારા સ્વાસ્થ્ય માટે વિટામિન ડીની ઊણપને પૂરી કરવી અત્યંત જરૂરી છે.
વિટામિન ડીની ઊણપ કેવી રીતે પૂરી કરવી?
વિટામિન ડીની પૂર્તિ માટે મુખ્યત્વે બે રીતો છે: કુદરતી સ્ત્રોત અને ખાદ્ય પદાર્થો.
1. સૂર્યપ્રકાશ (Sunlight – મુખ્ય સ્ત્રોત)
- કુદરતી સ્ત્રોત: તડકો એટલે કે સૂર્યના કિરણો વિટામિન ડીનો મુખ્ય સ્ત્રોત છે. આપણું શરીર સૂર્યપ્રકાશના સંપર્કમાં આવવાથી જાતે જ વિટામિન ડીનું ઉત્પાદન કરે છે.
યોગ્ય સમય: દરરોજ 15 થી 20 મિનિટ માટે સવારે 8 વાગ્યાથી 11 વાગ્યાની વચ્ચેનો તડકો લેવાથી શરીરને પર્યાપ્ત માત્રામાં વિટામિન ડી મળે છે. આ સમયનો તડકો સૌથી સારો માનવામાં આવે છે.
2. ખાદ્ય પદાર્થો (Food Sources)
વિટામિન ડીથી ભરપૂર ખાદ્ય પદાર્થોનું સેવન કરીને પણ તેની ઊણપ પૂરી કરી શકાય છે:
દૂધ અને ડેરી ઉત્પાદનો: દૂધ, દહીં અને ચીઝ (Cheese).
ઇંડાં: ઇંડાંનો પીળો ભાગ (Egg Yolk) વિટામિન ડીનો સારો સ્ત્રોત છે.
માછલીઓ (Fatty Fish): સાલ્મન (Salmon), મેકરેલ (Mackerel) અને ટુના (Tuna) જેવી ચરબીયુક્ત માછલીઓનું સેવન.
મશરૂમ: અમુક પ્રકારના મશરૂમ્સ, ખાસ કરીને જે યુવી લાઇટના સંપર્કમાં આવે છે, તેમાં વિટામિન ડી હોય છે.
અન્ય ખનીજો જેની ઊણપથી પણ નથી આવતી શાંતિની ઊંઘ
વિટામિન ડી સિવાય, શરીરમાં અન્ય કેટલાક મહત્વપૂર્ણ ખનીજો અને ફેટી એસિડ્સની ઊણપ પણ તમારા સ્લીપ સાયકલને બગાડી શકે છે:
1. ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સની ઊણપ
- અસર: શરીરમાં ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સ ની ઊણપ પણ અનિદ્રાનું કારણ બની શકે છે. આ ફેટી એસિડ મેલાટોનિન (ઊંઘનો હોર્મોન) ના ઉત્પાદનમાં મદદ કરે છે.
ઉપાય: ઓમેગા-3 ફેટી એસિડ્સના સપ્લિમેન્ટ્સ લેવાથી રાત્રે ઊંઘની અવધિ 1 કલાક વધુ થઈ શકે છે અને તે બ્લડ પ્રેશરના સ્તરને પણ ઘટાડે છે.
ખાદ્ય સ્ત્રોત:
અખરોટ (Walnuts)
અળસીના બીજ (Flaxseeds)
ચિયા સીડ્સ
ચરબીયુક્ત માછલીઓ
2. સેલેનિયમ (Selenium) ની ઊણપ
- અસર: વિટામિન અને ફેટી એસિડ્સની સાથે જ સેલેનિયમ નામના ખનીજની ઊણપ પણ સ્લીપ સાયકલને બગાડી શકે છે.
ઉપાય: સેલેનિયમનું પર્યાપ્ત સેવન કરવાથી રાત્રે ઊંડી ઊંઘ આવવામાં મદદ મળી શકે છે.
ખાદ્ય સ્ત્રોત:
બ્રાઝિલ નટ્સ (Brazil Nuts): સેલેનિયમના શ્રેષ્ઠ સ્ત્રોતોમાંથી એક.
સીફૂડ: ઓઇસ્ટર્સ (Oysters) અને શ્રિમ્પ (Shrimp).
ટુના માછલી
નિષ્કર્ષ:
જો તમે વારંવાર ઓછી ઊંઘથી ઝઝૂમી રહ્યા હોવ, તો તે ફક્ત તણાવ અથવા ખરાબ જીવનશૈલીનું પરિણામ ન હોઈ શકે, પરંતુ વિટામિન ડી, ઓમેગા-3 અને સેલેનિયમ જેવા આવશ્યક તત્વોની ઊણપનો પણ સંકેત હોઈ શકે છે. તમારા આહારને સંતુલિત રાખીને અને પૂરતો તડકો લઈને તમે તમારી ઊંઘને સુધારી શકો છો.
