બાળક માટે ટ્રેન ટિકિટના નિયમો: કેટલી ઉંમરનું બાળક મફત મુસાફરી કરી શકે અને ક્યારે લેવી પડે પૂરી ટિકિટ?
દિવાળી અને વેકેશનના દિવસો નજીક આવી રહ્યા છે, અને ઘણા પરિવારો ટ્રેન દ્વારા લાંબી મુસાફરીનું આયોજન કરી રહ્યા છે. જો તમે તમારા બાળકો સાથે ટ્રેનમાં મુસાફરી કરવાના હો, તો ભારતીય રેલવેના બાળકોની ટિકિટને લગતા નિયમો (Child Train Ticket Rules) વિશેની સંપૂર્ણ માહિતી જાણવી અત્યંત જરૂરી છે. ઘણીવાર લોકોને એ વાતની મૂંઝવણ હોય છે કે કઈ ઉંમરના બાળક માટે ટિકિટ લેવી, ક્યારે અડધી ટિકિટ લેવાય અને ક્યારે બાળક મફતમાં મુસાફરી કરી શકે.
ભારતીય રેલવે દ્વારા મુસાફરોની સુવિધા માટે બનાવવામાં આવેલા આ નિયમો વિશે વિસ્તારપૂર્વક માહિતી મેળવી લો, જેથી મુસાફરી દરમિયાન કોઈ મુશ્કેલી કે દંડનો સામનો ન કરવો પડે.
વિવિધ ઉંમરના બાળકો માટે ટિકિટના નિયમો
ભારતીય રેલવેએ બાળકોની ઉંમરના આધારે ટિકિટના નિયમોને ત્રણ મુખ્ય શ્રેણીઓમાં વહેંચ્યા છે:
૧. ૧ થી ૪ વર્ષના બાળકો માટે: મફત મુસાફરી (પરંતુ સીટ નહીં)
ભારતીય રેલવેના નિયમો અનુસાર, જો તમારા બાળકની ઉંમર ૧ થી ૪ વર્ષની વચ્ચે છે, તો:
મફત મુસાફરી: તમારે તેના માટે કોઈ ટિકિટ લેવાની જરૂર નથી. આ ઉંમરના બાળકો ટ્રેનમાં મફતમાં મુસાફરી કરી શકે છે.
સીટનો નિયમ: અહીં એક મહત્ત્વપૂર્ણ વાત એ છે કે મફત મુસાફરીમાં બાળકને અલગથી કોઈ સીટ કે બર્થ ફાળવવામાં આવતો નથી. બાળકે તેની સાથે મુસાફરી કરી રહેલા પુખ્ત વ્યક્તિની સીટ પર જ બેસવાનું હોય છે.
જો અલગ સીટ જોઈતી હોય: જો તમે તમારા નાના બાળક માટે આરામદાયક મુસાફરી ઇચ્છો છો અને તેને અલગ સીટ મેળવવા માંગો છો, તો તમારે નિયમથી વિપરીત તેના માટે પૂરી ટિકિટ ખરીદવી પડશે.
૨. ૫ થી ૧૨ વર્ષના બાળકો માટે: અડધી ટિકિટ, બે વિકલ્પો
જો તમારા બાળકની ઉંમર ૫ થી ૧૨ વર્ષની વચ્ચે હોય, તો તેના માટે નિયમો થોડા અલગ છે અને તેમાં બે વિકલ્પો ઉપલબ્ધ છે:
વિકલ્પ-A: અડધી ટિકિટ (Half Ticket)
કિંમત: બાળકની ટિકિટની અડધી કિંમત ચૂકવવી ફરજિયાત છે.
સીટનો નિયમ: અહીં એક સામાન્ય ગેરસમજ એ છે કે અડધી ટિકિટ લેવાથી બાળકને અલગ સીટ મળશે. પરંતુ, રેલવેના નિયમ મુજબ, અડધી ટિકિટ પર બાળકને અલગ બર્થ કે સીટ ફાળવવામાં આવતી નથી. આ કિસ્સામાં પણ, બાળકે તેની સાથેના પુખ્ત મુસાફરની સીટ પર જ મુસાફરી કરવી પડે છે.
વિકલ્પ-B: પૂરી ટિકિટ (Full Ticket)
કિંમત: જો તમે ઈચ્છો છો કે ૫ થી ૧૨ વર્ષના બાળકને મુસાફરી માટે અલગથી આખી સીટ (બર્થ) મળે, તો તમારે તેની અડધી ટિકિટને બદલે પૂરી ટિકિટ ખરીદવી પડશે.
ફાયદો: આ વિકલ્પ ટિકિટ બુક કરાવતી વખતે પસંદ કરી શકાય છે અને તેનાથી બાળકને પૂરી સીટ ફાળવવામાં આવશે.
૩. ૧૨ વર્ષથી વધુ ઉંમરના બાળકો માટે: ફરજિયાત પૂરી ટિકિટ
જો બાળકની ઉંમર ૧૨ વર્ષ પૂરી થઈ ગઈ હોય અને તે ૧૩ વર્ષનું કે તેથી વધુ ઉંમરનું હોય, તો તેના માટે પુખ્ત વયના વ્યક્તિની જેમ જ પૂરી ટિકિટ લેવી ફરજિયાત છે.
આ ઉંમરના બાળકો માટે અડધી ટિકિટનો નિયમ લાગુ પડતો નથી, અને તેમને મુસાફરી માટે અલગ સીટ ફાળવવામાં આવશે.
મુસાફરી દરમિયાન ધ્યાન રાખવાની મહત્ત્વની બાબતો
આ નિયમોનું પાલન ન કરવાથી મુસાફરી દરમિયાન અસુવિધા અને દંડ થઈ શકે છે:
દંડથી બચો: જો તમારું બાળક ૫ વર્ષથી મોટું છે અને તમે તેની ટિકિટ લીધા વગર મુસાફરી કરી રહ્યા છો, તો ટિકિટ ચેકર (TTE) દ્વારા તમને દંડ ફટકારવામાં આવી શકે છે અને સ્થળ પર જ પૂરી ટિકિટની કિંમત વસૂલવામાં આવી શકે છે.
ઉંમરનો પુરાવો: મુસાફરી દરમિયાન બાળકની ઉંમર સાબિત કરવા માટે હંમેશા જન્મનું પ્રમાણપત્ર (Birth Certificate) અથવા શાળાનું આઈડી પ્રૂફ જેવા દસ્તાવેજો સાથે રાખવા હિતાવહ છે. ટિકિટ બુકિંગ સમયે નિયમોનો ખોટો ફાયદો ન ઉઠાવવામાં આવે તે માટે રેલવે દ્વારા ઉંમરના પુરાવા માંગવામાં આવી શકે છે.
તહેવારોની સિઝનમાં તમારી ટ્રેન મુસાફરી આરામદાયક અને નિયમાનુસાર રહે તે માટે ટિકિટ બુક કરાવતી વખતે આ તમામ નિયમોનું ચોક્કસ પાલન કરવું.
