દશેરા ૨૦૨૫: રાવણ, મેઘનાદ અને કુંભકર્ણને કોણે માર્યા? જાણો રામ-રાવણ યુદ્ધના એવા તથ્યો, જે વિજયાદશમીનો અર્થ સમજાવે છે
આજે, ૨ ઓક્ટોબરના રોજ, અશ્વિન મહિનાના શુદ્ધ પખવાડિયાની દસમી તિથિએ સમગ્ર દેશમાં દશેરા (વિજયાદશમી) નો પવિત્ર તહેવાર ઉજવવામાં આવી રહ્યો છે. આ દિવસ ભગવાન શ્રી રામે અન્યાયના પ્રતીક એવા રાક્ષસરાજ રાવણનો વધ કરીને સત્ય પર અસત્યના વિજય ની સ્થાપના કરી હતી.
ભગવાન રામ અને રાવણ વચ્ચે થયેલા આ ભયંકર યુદ્ધમાં રાવણના કુળના ઘણા શક્તિશાળી રાક્ષસોનો વધ થયો હતો. જોકે દશેરા પર મુખ્યત્વે રાવણ, મેઘનાદ અને કુંભકર્ણના પુતળા બાળવામાં આવે છે, પરંતુ રામાયણના આ યુદ્ધમાં રામ, લક્ષ્મણ અને હનુમાનજીએ મળીને અનેક દુર્જેય યોદ્ધાઓનો સંહાર કર્યો હતો. ચાલો જાણીએ કે રાવણના કુળના કયા મુખ્ય રાક્ષસનો વધ કોના હાથે થયો હતો.
રાવણ, મેઘનાદ અને કુંભકર્ણનો વધ કોણે કર્યો?
દશેરાની ઉજવણીનું કેન્દ્રબિંદુ આ ત્રણ શક્તિશાળી પાત્રો છે, જેમના મૃત્યુથી લંકાના યુગનો અંત આવ્યો.
૧. રાવણનો વધ (રામ)
- રાવણ: દશેરાના તહેવારનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય રાક્ષસરાજ રાવણ પર ભગવાન રામના વિજયનું પ્રદર્શન કરવાનો છે. રામાયણ અનુસાર, રાવણ દસ માથાવાળો અત્યંત શક્તિશાળી અને વિદ્વાન યોદ્ધા હતો, જેને મારવો ખૂબ જ મુશ્કેલ હતો.
- વધ કરનાર: અંતે, ધર્મની સ્થાપના કરવા માટે અને સીતા માતાને મુક્ત કરાવવા માટે ભગવાન શ્રી રામે પોતાના તીરોથી રાવણનો વધ કર્યો હતો.
૨. મેઘનાદનો વધ (લક્ષ્મણ)
- મેઘનાદ: રાવણનો પુત્ર મેઘનાદ, જે ઇન્દ્રજિત તરીકે પણ ઓળખાતો હતો, તે અત્યંત શક્તિશાળી યોદ્ધા હતો. તેણે યુદ્ધમાં પોતાની માયાવી શક્તિઓનો ઉપયોગ કરીને અનેકવાર રામ અને લક્ષ્મણને મૂર્છિત કરી દીધા હતા.
- વધ કરનાર: મેઘનાદ એક એવો યોદ્ધા હતો, જેને માત્ર લક્ષ્મણ જ હરાવી શક્યા. દંતકથાઓ અનુસાર, લક્ષ્મણે પોતાના અમોઘ તીરથી મેઘનાદનું માથું કાપીને તેનો વધ કર્યો હતો.
૩. કુંભકર્ણનો વધ (રામ)
- કુંભકર્ણ: જ્યારે રાવણ યુદ્ધ હારવા લાગ્યો, ત્યારે તેણે તેના અતિ કાયાકલ્પ વાળા ભાઈ કુંભકર્ણને યુદ્ધ માટે જગાડ્યો. ભગવાન બ્રહ્માના વરદાનને કારણે, તે છ મહિના સૂતો રહેતો અને માત્ર એક દિવસ જાગતો હતો.
- વધ કરનાર: કુંભકર્ણના ભયંકર પ્રકોપથી વાનર સેનામાં હાહાકાર મચી ગયો હતો. આ પછી, કુંભકર્ણનું ભગવાન રામ સાથે ભયંકર યુદ્ધ થયું, જેમણે તેને પોતાના શક્તિશાળી તીરથી મારી નાખ્યો હતો.
યુદ્ધના અન્ય મુખ્ય રાક્ષસો અને તેમનો સંહાર
રામ-રાવણ યુદ્ધમાં આ ત્રણ મુખ્ય રાક્ષસો ઉપરાંત, રાવણની સેનાના અનેક મહાન યોદ્ધાઓએ પોતાનો જીવ ગુમાવ્યો હતો.
રાક્ષસનું નામ સંબંધ (રાવણ સાથે) વધ કરનાર
અકંપનરાવણનો મુખ્ય સેનાપતિમહાવીર હનુમાનરાવણની સેનાનો શક્તિશાળી રાક્ષસ રાજા. હનુમાનજીના પ્રહારથી માર્યો ગયો.
અતિકાયરાવણનો શક્તિશાળી પુત્રલક્ષ્મણમેઘનાદ જેટલો જ શક્તિશાળી માનવામાં આવતો હતો. લક્ષ્મણે તેને બ્રહ્માસ્ત્રથી માર્યો હતો.
ધૂમ્રકેતુરાવણની સેનાનો યોદ્ધાભગવાન રામરાવણની સેનામાં એક શક્તિશાળી રાક્ષસ. તેનો વધ રામ દ્વારા કરવામાં આવ્યો.
ખર અને દૂષણરાવણના સાવકા ભાઈઓ
વિજયાદશમીનો સંદેશ: વિજય માત્ર રામનો જ નહોતો
વિજયાદશમી એ માત્ર રાવણ દહનનો તહેવાર નથી, પરંતુ તે જીવનના દરેક ક્ષેત્રમાં સત્ય, ધર્મ અને બલિદાનના વિજય નો સંદેશ આપે છે.
આ યુદ્ધ દર્શાવે છે કે, ધર્મની સ્થાપના માટે માત્ર મુખ્ય નેતા જ નહીં, પરંતુ લક્ષ્મણનું સમર્પણ અને હનુમાનનું પરાક્રમ પણ એટલું જ અનિવાર્ય છે. લક્ષ્મણે જ્યાં અતિશય શક્તિશાળી અને માયાવી યોદ્ધાઓનો સંહાર કર્યો, ત્યાં હનુમાનજીએ પોતાની મહાવીરતાથી અનેક રાક્ષસ સૈનિકોને પરાસ્ત કર્યા.
ભગવાન રામે આ યુદ્ધ દ્વારા દુનિયાને શીખવ્યું કે, ગમે તેટલો શક્તિશાળી અને સંપન્ન વ્યક્તિ હોય, જો તે અન્યાય, અહંકાર અને અધર્મનો માર્ગ અપનાવે તો તેનો પતન નિશ્ચિત છે. દશેરાનો આ તહેવાર આપણા બધાને પોતાના અંદરના ‘રાવણ’, એટલે કે નકારાત્મકતા, અહંકાર અને લોભને બાળીને ધર્મના માર્ગ પર ચાલવાની પ્રેરણા આપે છે.
