વિશ્વ માનસિક સ્વાસ્થ્ય દિવસ: ખરાબ મેન્ટલ હેલ્થના લક્ષણો શું છે? એક્સપર્ટ પાસેથી જાણો
આજના ઝડપી યુગમાં અને વધતા તણાવને કારણે માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર અસર થવી સામાન્ય બની ગયું છે. ઘણીવાર લોકો તેને થાક અથવા મૂડ સ્વિંગ્સ સમજીને અવગણે છે, પરંતુ આ જ બેદરકારી આગળ જતાં ગંભીર સ્વરૂપ લઈ શકે છે.
આ સંજોગોમાં, આવો ડૉ. એ.કે. વિશ્વકર્મા પાસેથી જાણીએ કે કયા લક્ષણો દર્શાવે છે કે હવે માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર ધ્યાન આપવાનો સમય આવી ગયો છે.
ખરાબ માનસિક સ્વાસ્થ્યના જોખમો
ખરાબ માનસિક સ્વાસ્થ્ય અનેક ગંભીર સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે. સૌથી સામાન્ય છે:
- ડિપ્રેશન (નિરુત્સાહ)
- ચિંતા (Anxiety)
- ઊંઘ સંબંધિત સમસ્યાઓ
- આત્મવિશ્વાસનો અભાવ
- સતત તણાવ
લાંબા સમય સુધી ખરાબ માનસિક સ્વાસ્થ્યને કારણે હ્રદય રોગ, સ્થૂળતા, ડાયાબિટીસ અને પેટ સંબંધિત સમસ્યાઓ પણ વધી શકે છે. બાળકો અને યુવાનોમાં, તે અભ્યાસ અને સામાજિક જીવન પર ખરાબ અસર કરે છે. જો સમયસર સારવાર અને કાળજી ન મળે, તો આ સ્થિતિ ગંભીર માનસિક સમસ્યા અથવા આત્મ-નુકસાન (Self-harm) સુધી પહોંચી શકે છે.
માનસિક સ્વાસ્થ્ય બગડવાના સંકેતો: ડૉ. એ.કે. વિશ્વકર્માના મતે
ગાઝિયાબાદ જિલ્લા MMG હોસ્પિટલના મનોરોગ વિભાગના ડૉ. એ.કે. વિશ્વકર્મા જણાવે છે કે માનસિક સ્વાસ્થ્ય બગડવાના સંકેતો ઘણીવાર ધીમે ધીમે દેખાય છે.
- સતત ઉદાસી, નિરાશા, ચીડિયાપણું.
- ઊંઘ કે ભૂખમાં ફેરફાર.
- થાક અને આત્મવિશ્વાસનો અભાવ.
- લોકોથી અંતર જાળવવું.
- પોતાના શોખ અને રુચિઓમાં રસ ગુમાવવો.
- વારંવાર ચિંતા કે ડર અનુભવવો.
ડૉક્ટરના મતે, ગંભીર કિસ્સાઓમાં આત્મહત્યા કે આત્મ-નુકસાનના વિચારો પણ આવી શકે છે. આ સ્થિતિ ખાસ કરીને યુવાનો, કામકાજી લોકો અને લાંબા સમય સુધી તણાવમાં રહેતા વ્યક્તિઓ માટે જોખમી હોઈ શકે છે. સમયસર ઓળખ અને મનોવૈજ્ઞાનિક કે મનોરોગ નિષ્ણાતની મદદથી તેને નિયંત્રિત કરી શકાય છે.
માનસિક સ્વાસ્થ્યનું રક્ષણ કેવી રીતે કરવું?
ડૉ. વિશ્વકર્મા કેટલાક મહત્વના બચાવના પગલાં સૂચવે છે:
- ભાવનાઓને દબાવો નહીં, વિશ્વાસપાત્ર વ્યક્તિ સાથે વાત કરો.
- હેલ્ધી ડાયેટ અને પૂરતી ઊંઘ લો.
- વ્યાયામ, યોગ અને મેડિટેશનને તમારી દિનચર્યામાં સામેલ કરો.
- સોશિયલ મીડિયાનો ઉપયોગ મર્યાદિત કરો.
- જો સતત ઉદાસી કે ચિંતા અનુભવાય, તો મનોવૈજ્ઞાનિક કે ડૉક્ટરની સલાહ લો.
- તમારા શોખ અને મનપસંદ પ્રવૃત્તિઓ માટે સમય કાઢો.
યાદ રાખો: માનસિક સ્વાસ્થ્ય પણ શારીરિક સ્વાસ્થ્ય જેટલું જ મહત્વપૂર્ણ છે. કોઈપણ લક્ષણને અવગણશો નહીં અને જરૂર પડ્યે મદદ લેવામાં સંકોચ ન કરો.
