સાઉદી અરેબિયા-ચીનઃ પોતાના પરંપરાગત મિત્ર અમેરિકાને બદલે સાઉદી અરેબિયા હવે નવા મિત્ર ચીન સાથેની નિકટતા વધારી રહ્યું છે. આની પાછળ સાઉદી અરેબિયા અને ચીન બંનેના પોતાના હિત છે. જ્યારે સાઉદી અરેબિયા સ્ટેટ વિઝન 2030ને આગળ ધપાવી રહ્યું છે, ત્યારે ચીન બેલ્ટ એન્ડ રોડ ઇનિશિયેટિવ (BRI) સાથે આગળ વધી રહ્યું છે. સૌ પ્રથમ, સાઉદી અરેબિયાના દૃષ્ટિકોણથી, તે જાણે છે કે ઇલેક્ટ્રોનિક વાહનો અને ઝડપથી બદલાતી ટેક્નોલોજીના કારણે, આગામી સમયમાં તેલ પર વિશ્વની નિર્ભરતા ઓછી થઈ શકે છે. આ કારણોસર તે હવે વિશ્વના નકશા પર પ્રવાસી દેશ તરીકે ઉભરવા માંગે છે. જ્યારે ચીન વિશ્વમાં બીજા નંબરની સૌથી મોટી વસ્તી ધરાવે છે. તે ત્યાંના પ્રવાસીઓને આકર્ષવા માંગે છે. બીજી તરફ ચીનના પણ પોતાના હિતો છે. તે બેલ્ટ એન્ડ ઇનિશિયેટિવ દ્વારા મધ્ય એશિયા તેમજ મધ્ય પૂર્વના દેશોમાં ખેતી કરવા માંગે છે. આવી સ્થિતિમાં સાઉદી અરેબિયા તેનું સૌથી મોટું વ્યૂહાત્મક ભાગીદાર બની શકે છે. ચીન આ જાણે છે.
તાજેતરમાં, ચીને સાઉદી અરેબિયા અને ઈરાન વચ્ચે મિત્રતા કરી હતી અને વ્યક્ત કર્યો હતો કે તે મધ્ય પૂર્વમાં નવા સમીકરણો બનાવવા માંગે છે. આનો ફાયદો માત્ર ચીનને જ નહીં મળે, પરંતુ સાઉદી અરેબિયા પણ પોતાની અર્થવ્યવસ્થાને નવેસરથી ચલાવવા અને આગળ વધારવા માટે અમેરિકાને તેની પ્રતિક્રિયા બતાવવામાં ખચકાતું નથી. પ્રિન્સ સલમાનને ક્યારેય પસંદ ન કરનારા જો બિડેને પોતે જ પ્રિન્સને રશિયા-યુક્રેન યુદ્ધ વચ્ચે તેલનું ઉત્પાદન વધારવા માટે કહ્યું હતું. પરંતુ સાઉદી અરેબિયાએ તેલ ઉત્પાદનમાં ઘટાડો કર્યો.
સાઉદી અરેબિયા ચીન સાથેની નિકટતા કેમ વધારી રહ્યું છે?
સાઉદી અરેબિયાના વિઝન 2030નું સૌથી મોટું ધ્યાન પ્રવાસ અને પર્યટન છે. આવી સ્થિતિમાં આરબ નવા મિત્ર ચીન પર ધ્યાન આપવા માંગે છે કારણ કે 2019માં પ્રવાસીઓના સ્ત્રોત તરીકે ચીન વિશ્વમાં નંબર વન હતું. ચીની લોકોએ 155 મિલિયન વિદેશ પ્રવાસો કર્યા છે અને ચીનની બહાર વેકેશન પર $250 બિલિયનથી વધુ ખર્ચ્યા છે. સાઉદી અરેબિયા જાણે છે કે ચીન સાથે મજબૂત સંબંધ હોય તો જ ચીનના પ્રવાસીઓને આકર્ષિત કરી શકાય છે. સાઉદી અરેબિયા દાયકાના અંત સુધીમાં પ્રવાસન આવકમાં વાર્ષિક $46 બિલિયન કમાવવાનું વિચારી રહ્યું છે. આવી સ્થિતિમાં, ખાડીના સૌથી શક્તિશાળી દેશને લાગે છે કે ચીનના પ્રવાસીઓ આ કામમાં સૌથી મોટી ભૂમિકા ભજવી શકે છે. 2019માં સાઉદી અરેબિયાએ પ્રવાસન દ્વારા રેકોર્ડ 19.85 અબજ ડોલરની કમાણી કરી હતી, પરંતુ બાદમાં કોરોના આવ્યો હતો. હવે તે નવેસરથી જોમ સાથે પ્રવાસનને વધારવા માંગે છે.
ચીનને શું ફાયદો થશે
ચીન ખુદ કોરોનાથી ખરાબ રીતે ત્રસ્ત છે. આવી સ્થિતિમાં વેપાર માટે સાઉદી અરેબિયા જેવા દેશો સાથે મિત્રતા જરૂરી છે. આ સાથે તે માત્ર સાઉદી અરેબિયા સાથે જ નહીં પરંતુ મધ્ય પૂર્વના દેશો સાથે પણ બિઝનેસ કરવાનું શરૂ કરશે. એટલું જ નહીં, ચીન તેની ઉર્જા જરૂરિયાતનો મોટો હિસ્સો સાઉદી અરેબિયામાંથી આયાત કરે છે. તાજેતરમાં, આમાં રશિયાની ભાગીદારી ઘણી વધી છે, પરંતુ જો યુદ્ધ સમાપ્ત થાય છે, તો રશિયા તેલના ભાવમાં વધારો કરી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, આગામી સમયમાં સાઉદી અરેબિયા તેલ અને ગેસની સપ્લાયનો સૌથી મોટો સ્ત્રોત બનશે. એટલા માટે ચીન સાઉદી અરેબિયા સાથે મિત્રતા વધારવામાં પાછળ નહીં રહે.