શું બચી શકશે અફઘાનિસ્તાનનો ઇતિહાસ ? તાલિબાનના નિશાના પર ઐતિહાસિક વારસો
અફઘાનિસ્તાનના ઇતિહાસ અને સાંસ્કૃતિક-ઐતિહાસિક વારસા પર તાલિબાન બોમ્બનો ખતરો અકબંધ છે. તાલિબાનોએ ભૂતકાળમાં ઐતિહાસિક ઇમારતો અને ધરોહર સ્થળોને તેમના તોપના ગોળા અને રોકેટ અને ગ્રેનેડથી ઉડાવી દીધા છે. આ વખતે ફરીથી ખતરો ઉભો થયો છે કે તેઓ બાકીની પ્રાચીન ધરોહરને નષ્ટ કરવા માટે કોઈ કસર છોડશે નહીં. એક મીડિયા સાઈટે એવું પણ લખ્યું છે કે તાલિબાનના આગમનના સમાચાર અફઘાનિસ્તાનમાં પહેલેથી જ હતા, તેથી ઘણા સંગ્રહાલયો તેમની કિંમતી ઐતિહાસિક ધરોહરને સ્થાનાંતરિત અને સુરક્ષિત કરવામાં રોકાયેલા હતા.
આર્ટ અખબારે લખ્યું છે કે હેરત શહેર સૌથી વધુ જોખમમાં છે. ઘણા અફઘાન કલાકારોએ તેમના સ્ટુડિયો બંધ કરી દીધા છે. અફઘાનિસ્તાનનો ઐતિહાસિક અને સાંસ્કૃતિક વારસો 2001 ની સરખામણીમાં આ વખતે વધારે જોખમમાં છે. ચાલો જાણીએ કે કયો ઐતિહાસિક વારસો તાલિબાન દ્વારા છીનવી લેવામાં આવ્યો છે અથવા તેમના કબજામાં બેઠો છે. આમાંથી પ્રથમ અને સૌથી પ્રખ્યાત બામિયાનના જાયન્ટ બુદ્ધ છે. માર્ચ 2001 માં તાલિબાન લડવૈયાઓએ 7 મી સદીની બુદ્ધ પ્રતિમાઓ પર બોમ્બમારો કર્યો હતો.
1992 માં તાલિબાનોએ અફઘાનિસ્તાનના રાષ્ટ્રીય સંગ્રહાલય પર હુમલો કર્યો હતો. ત્યાંથી ઐતિહાસિક વસ્તુઓ ચોરી. સંગ્રહાલયમાં રાખવામાં આવેલા 1 લાખથી વધુ ઐતિહાસિક સ્મારકોમાંથી 70 ટકા તાલિબાન લડવૈયાઓ દ્વારા નાશ પામ્યા હતા અથવા લૂંટી લેવામાં આવ્યા હતા.
1998 માં તાલિબાને અફઘાનિસ્તાનમાં પુલી ખુમરી જાહેર પુસ્તકાલયને નિશાન બનાવ્યું હતું. અહીં 55 હજારથી વધુ પુસ્તકો અને પ્રાચીન હસ્તપ્રતો રાખવામાં આવી હતી. તે અફઘાન સંસ્કૃતિની ઓળખ હતી. એટલું જ નહીં, 2001 માં તાલિબાનોએ ફરી એક વખત અફઘાનિસ્તાનના રાષ્ટ્રીય સંગ્રહાલય પર હુમલો કર્યો. અહીંથી 2750 ઐતિહાસિક કલાકૃતિઓ લૂંટી લેવામાં આવી હતી.
અફઘાનિસ્તાનના ઘોર પ્રાંતના શાહરક જિલ્લામાં આવેલું જામનું મિનાર હાલમાં તાલિબાનના નિયંત્રણમાં છે. આ પહેલા 21 જુલાઈ, 2018 ના રોજ આ સ્થળે તાલિબાન લડવૈયાઓ અને સ્થાનિક દળો સાથે એન્કાઉન્ટર થયું હતું. ત્યારબાદ તાલિબાનોએ આ ટાવરની આસપાસના જંગલોમાં આગ લગાવી દીધી હતી. જેના કારણે નજીકમાં આવેલી એક મસ્જિદ બળી ગઈ હતી. આ ટાવરને યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઈટમાં પણ સામેલ કરવામાં આવ્યો છે.
અફઘાનિસ્તાનમાં હેરાત શહેર આ દેશની સાંસ્કૃતિક અને ઐતિહાસિકતાનો વારસો છે. પરંતુ હાલમાં આ શહેર તાલિબાનના કબજામાં છે. આ શહેર ઐતિહાસિક રીતે ખોરાસનના મોતી તરીકે ઓળખાય છે. તેને સૌપ્રથમ 1995 માં તાલિબાન દ્વારા કબજે કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારથી, આ સ્થળે તાલિબાન અને અફઘાન દળો વચ્ચે સંઘર્ષ ચાલી રહ્યો છે.
અફઘાનિસ્તાનના બલ્કમાં લીલા ગુંબજવાળી ઐતિહાસિક મસ્જિદ પણ તાલિબાન બોમ્બ અને રોકેટથી પ્રભાવિત થઈ હતી. 1421 માં બનેલી આ સુંદર મસ્જિદના બે મિનારા તૂટી ગયા છે. ઘણી જગ્યાએ રંગો ઉતરી ગયા છે. ગુંબજના ઉપરના ભાગને પણ થોડું નુકસાન થયું છે. આ સમયે આ જગ્યા પર તાલિબાનનો પણ કબજો છે.
બેન્ડ-એ-આમીર નેશનલ પાર્ક એટલે કે અફઘાનિસ્તાનનું ગ્રાન્ડ કેન્યોન. તે બામિયાન પ્રાંતમાં છે, જે હિંદુકુશ પર્વતોના નીચલા ભાગમાં આવેલું છે. અહીં છ ખૂબ ઉંડા તળાવો છે. જે એક સમયે પર્યટન સ્થળ હતું. દર વર્ષે હજારો પ્રવાસીઓ અહીં આવતા હતા. હાલમાં તેના પર તાલિબાન લડવૈયાઓનો કબજો છે. કોઈપણ પ્રવાસીની અવરજવર બંધ છે.
બાબરનો ગાર્ડન કાબુલમાં હાજર છે. તે પ્રથમ મુઘલ શાસક બાબરની યાદમાં 1528 માં બનાવવામાં આવ્યું હતું. કહેવાય છે કે અહીં બાબરની કબર છે. ખૂબ જ સુંદર સ્થાન પર સ્થિત આ બગીચો હાલમાં સામાન્ય લોકો માટે બંધ છે. તેના પર તાલિબાનનો કબજો છે. 1992 અને 1996 વચ્ચે અફઘાન ગૃહ યુદ્ધ દરમિયાન, આ બગીચો મોટા પ્રમાણમાં બરબાદ થઈ ગયો હતો. જે પાછળથી બનાવવામાં આવી હતી.
તાલિબાન લડવૈયાઓએ તાજેતરમાં શિયા નેતા અબ્દુલ અલી મઝારીની પ્રતિમામાં તોડફોડ કરી હતી. મઝારીએ અફઘાન ગૃહયુદ્ધ દરમિયાન તાલિબાન સામે લડ્યા હોવાનું કહેવાય છે. મઝારીની 1996 માં જ તાલિબાનોએ હત્યા કરી હતી. જે બાદ તેમની પ્રતિમામાં આ પ્રતિમા બનાવવામાં આવી હતી.
