નવી દિલ્હીઃ ખેડૂતોને કુદરતી આપત્તિઓથી તેમના પાકને થયેલા નુકસાન સામે આર્થિક સુરક્ષા આપવા માટે વડાપ્રધાન દ્વારા પ્રધાનમંત્રી ફસલ વીમા યોજના શરૂ કરી હતી. જો કે ગુજરાત, બિહાર, આંધ્રપ્રદેશ, તેલંગાણા સહિત ઘણા રાજ્યોએ કેન્દ્રની આ પાક વીમા યોજનાનો અમલ પોતાના રાજ્યમાં બંધી કરી દીધો છે અને તેના સ્થાને પોતાની રાજ્યસ્તરની પાક વીમા યોજના શરૂ કરી દીધી છે. કેન્દ્રી પાક વીમા યોજના સાથે છેડો ફાડવાનું મુખ્ય કારણ કારણ એ છે કે તેમના ખેડૂતો પાક નુકશાન છતાં સરળતાથી ક્લેમ મેળવવામાં સક્ષમ નથી અથવા તેની પાછળ પ્રીમિયમનો મોટો મુદ્દો છે.
કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રી નરેન્દ્ર સિંહ તોમર કહે છે કે ખરીફ -2016 સીઝનથી દેશમાં શરૂ થયેલી પીએમ ફસલ વીમા યોજના (PMFBY) રાજ્યો માટે સ્વૈચ્છિક છે. કોઈપણ રાજ્ય તેના જોખમની ધારણા અને નાણાકીય બાબતોને ધ્યાનમાં રાખીને યોજનાની તરફેણમાં પસંદગી કરી શકે છે કે નહીં. આંધ્રપ્રદેશ, બિહાર, ગુજરાત, ઝારખંડ, તેલંગાણા અને પશ્ચિમ બંગાળે કેટલીક સિઝનમાં તેનો અમલ કર્યા બાદ બંધ કરી દીધો છે. તેના બદલે, તેઓ પોતાની વીમા યોજનાઓ અથવા વળતર યોજનાઓ અમલમાં મૂકી રહ્યા છે. જો કે, આ યોજનાઓ કેન્દ્રની સરખામણીએ ખેડૂતોને મર્યાદિત લાભો આપી રહી છે.
કૃષિ નિષ્ણાતોના જણાવ્યા અનુસાર, રાજ્યોને લાગે છે કે વીમા કંપનીઓ પ્રીમિયમ માટે ખૂબ વધારે પૈસા લઈ રહી છે. જ્યારે ખેડૂતોને સંપૂર્ણ દાવો આપતા નથી. આવી સ્થિતિમાં, રાજ્યને માત્ર આર્થિક નુકસાન ભોગવવું પડે છે, પરંતુ જ્યારે ખેડૂતોને દાવો મેળવવામાં મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડે છે, ત્યારે તેઓ સરકારને જવાબદાર ઠેરવે છે. તેના રાજકીય નુકસાનની શક્યતા વધી રહી છે. શા માટે રાજ્યમાં શાસક પક્ષ પૈસા ખર્ચ્યા પછી પણ રાજકીય જોખમ લેવા માગશે? ભાજપના વરિષ્ઠ નેતા અને મધ્યપ્રદેશના મુખ્યમંત્રી શિવરાજ સિંહ ચૌહાણે પોતે વીમા કંપનીઓની મનમાની પર જાહેરમાં વાત કરી છે.
કેન્દ્રની પ્રધાનમંત્રી ફસલ યોજનાના લાભો
- ભાડૂત ખેડૂતો અને શેરબજારીઓ સહિત તમામ ખેડૂતો આ યોજનાનો લાભ લઈ શકે છે.
- આ યોજના ખરીફ સીઝન 2020 થી તમામ ખેડૂતો માટે પણ સ્વૈચ્છિક છે.
- એટલે કે, તેઓ આ યોજનાની તરફેણમાં હા કે ના વિકલ્પ પસંદ કરી શકે છે.
- અત્યાર સુધી ખેડૂતોએ આ યોજનામાં 21,574 કરોડ રૂપિયાનું પ્રીમિયમ ચૂકવ્યું છે.
- બદલામાં 843.4 લાખ ખેડૂતોને 98,108 કરોડ રૂપિયા મળ્યા છે.
કેન્દ્રની પ્રધાનમંત્રી ફસલ યોજનાના ગેરફાયદાઓ
- વીમા કંપનીઓની મનમાનીને કારણે હજારો ખેડૂતો દાવાઓ માટે ભટકી રહ્યા છે.
- વર્ષ 2017-18, 2018-19 અને 2019-20માં 2288.6 કરોડ રૂપિયાના દાવા પેન્ડિંગ છે.
- 9 જુલાઈ 2021 સુધીનો આ રેકોર્ડ છે.
- રાજ્યોને લાગે છે કે પાક વીમામાં તેમના હિસ્સાનું પ્રીમિયમ ખૂબ વધારે છે.
- વીમા પ્રીમિયમ કંપનીઓ દ્વારા લેવામાં આવે છે જ્યારે મહેસૂલ વિભાગ પાક નિષ્ફળતાનો અહેવાલ બનાવે છે.
