દશેરા પર ‘આયુધ પૂજા’ કેમ કરવી જરૂરી? અસ્ત્ર-શસ્ત્ર અને ઓજારોની પૂજાનું ધાર્મિક અને વૈજ્ઞાનિક રહસ્ય

વિજયાદશમી 2025: શક્તિ અને સફળતાનું પર્વ ‘આયુધ પૂજા’, જાણો મહત્ત્વ અને શુભ મુહૂર્ત

હિંદુ ધર્મમાં વિજયાદશમી (દશેરા) નો દિવસ અનિષ્ટ પર સારાની જીતનું પ્રતીક છે. આ દિવસે મા દુર્ગાએ મહિષાસુરનો વધ કરીને ધર્મનું રક્ષણ કર્યું હતું અને ભગવાન શ્રીરામે રાવણ પર વિજય મેળવ્યો હતો. આથી, આ પર્વનું એક વિશેષ મહત્ત્વ આયુધ પૂજા એટલે કે અસ્ત્ર-શસ્ત્ર અને ઓજારોની પૂજા સાથે પણ જોડાયેલું છે.

આયુધ પૂજા 2025 ક્યારે છે?

પંચાંગ અનુસાર, આ વર્ષે આયુધ પૂજા અને દશેરાના તહેવારની તિથિ અંગે થોડી મૂંઝવણ છે. જોકે, મુખ્યત્વે આયુધ પૂજા નવરાત્રીની મહાનવમીના દિવસે કરવામાં આવે છે, જ્યારે વિજયાદશમી દસમા દિવસે હોય છે.

પર્વનું નામ તારીખ (2025) સમય

પર્વનું નામ                                     તારીખ (2025)                                                   સમય

શ્રીલંકા માત્ર પર્યટન સ્થળ નહીં, પણ રામાયણના ઇતિહાસનું કેન્દ્ર! જાણો મુખ્ય આકર્ષણ

પ્રેમાનંદજી મહારાજ કહે છે, ‘મનની વિરુદ્ધ’ ચાલવાથી જ મળે છે વાસ્તવિક સુખ અને શાંતિ

(નોંધ: દક્ષિણ ભારતના કેટલાક ભાગોમાં આયુધ પૂજા મહા નવમી એટલે કે 1 ઓક્ટોબરે કરવામાં આવશે, જ્યારે વિજયાદશમી (દશેરા) 2 ઓક્ટોબરે મનાવાશે. મોટાભાગે વિજય મુહૂર્ત 2 ઓક્ટોબરે શ્રેષ્ઠ રહેશે.)

કેમ કરવામાં આવે છે અસ્ત્ર-શસ્ત્રની પૂજા? (આયુધ પૂજાનું મહત્ત્વ)

આયુધ પૂજાને શસ્ત્ર પૂજા અથવા દક્ષિણ ભારતમાં “સરસ્વતી પૂજન” તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. આ દિવસે દેવી-દેવતાઓની પૂજાની સાથે-સાથે અસ્ત્ર-શસ્ત્ર, ઓજારો, મશીનો અને વાહનોની પણ વિશેષ પૂજા કરવામાં આવે છે.

1. વિજય અને શક્તિનું પ્રતીક
પૌરાણિક માન્યતાઓ અનુસાર, મા દુર્ગાએ મહિષાસુરનો વધ કરવા માટે જે અસ્ત્ર-શસ્ત્રોનો ઉપયોગ કર્યો હતો, તે પૂજનીય છે. વિજયાદશમીને વિજયનું પ્રતીક માનવામાં આવે છે, તેથી આ દિવસે શત્રુ પર વિજય મેળવવા અને આત્મરક્ષામાં મદદરૂપ થતા શસ્ત્રોની પૂજા થાય છે. આ એક રીતે એવા ઉપકરણો પ્રત્યે આભાર વ્યક્ત કરવાનો માર્ગ છે જે આપણને શક્તિ અને સુરક્ષા પ્રદાન કરે છે.

2. કર્મના ઉપકરણોનું સન્માન
આયુધ પૂજાનું મહત્ત્વ માત્ર શસ્ત્રો સુધી સીમિત નથી, પરંતુ તે આપણા કર્મનાં ઉપકરણો સાથે જોડાયેલું છે. આ દિવસે:

• વિદ્યાર્થીઓ તેમનાં પુસ્તકો અને અભ્યાસ સામગ્રીની પૂજા કરે છે.
• વેપારીઓ તેમના તરાજુ, બહીખાતા અને કમ્પ્યુટરની પૂજા કરે છે.
• કારીગરો, કલાકારો અને સૈનિકો પોતપોતાના ઓજારો અને હથિયારોની પૂજા કરે છે.

આ પૂજા આપણને યાદ કરાવે છે કે આપણા ઉપકરણો જ આપણી આજીવિકા અને સફળતાનું માધ્યમ છે, અને આપણે તેમનો આદર તથા સંરક્ષણ કરવું જોઈએ.

ચાણક્ય નીતિ: ભરોસાપાત્ર લોકો પણ બની શકે છે ખતરો! આ 5 સંકેતો સમયસર ઓળખી લો

હનુમાનજીની શરણમાં આવવાથી મળશે તમામ સુખ: જાણો હનુમાન ચાલીસાની આ ચોપાઈનો મહિમા!

3. ક્ષત્રિય પરંપરા અને સફળતા

ઐતિહાસિક રીતે, આ દિવસ ક્ષત્રિય સમુદાય માટે ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ હતો. રાજાઓ અને યોદ્ધાઓ યુદ્ધમાં જતા પહેલા આ દિવસે તેમના અસ્ત્ર-શસ્ત્રોની સાફ-સફાઈ, ધાર અને પૂજા કરતા હતા, જેથી તેમને યુદ્ધમાં સફળતા મળે. આ પરંપરા આજે પણ ભારતીય સેના અને પોલીસ દળોમાં ચાલુ છે.

આયુધ પૂજાની વિધિ: આ રીતે કરો પૂજન

આયુધ પૂજાના દિવસે વિધિ-વિધાનથી પૂજા કરવાથી મા દુર્ગાના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત થાય છે:

• સફાઈ અને સ્થાપન: જે શસ્ત્રો કે ઉપકરણોની પૂજા કરવાની હોય, તેને સારી રીતે સાફ કરો. પૂજાના સ્થળે લાલ કપડું પાથરીને તેમને ગોઠવો.
• પૂજન: અસ્ત્ર-શસ્ત્રો પર ગંગાજળ છાંટો, રોલી, કુમકુમ અને ચંદનનો તિલક કરો.
• અર્પણ: તેમને ફૂલ (ખાસ કરીને ગલગોટાના ફૂલ), માળા અને વસ્ત્ર અર્પણ કરો.
• આરતી અને પ્રાર્થના: છેલ્લે, ધૂપ-દીપ પ્રગટાવીને તેમની આરતી કરો અને પ્રાર્થના કરો કે તેઓ હંમેશા તમારી રક્ષા કરે અને તમારા કર્મમાં સફળતા આપે.