Budget 2025: સંપૂર્ણ બજેટ એ સરકારની વાર્ષિક નાણાકીય યોજનાઓનું વિગતવાર નિવેદન
Budget 2025: સરકાર દ્વારા પૂર્ણ બજેટ રજૂ કરવાનો અર્થ એ છે કે સરકારની વાર્ષિક નાણાકીય યોજનાઓ વિશે માહિતી આપવી. આ ફક્ત સરકારની આવક અને ખર્ચનો હિસાબ આપવાનો જ નહીં, પણ આવકવેરાના સ્લેબમાં ફેરફાર કરવાનો, નવી યોજનાઓની જાહેરાત કરવાનો અને અર્થતંત્રના વિવિધ વર્ગો માટે પેકેજો જાહેર કરવાનો પણ યોગ્ય સમય છે. જ્યારે પણ કોઈ સરકાર કેન્દ્રીય બજેટ રજૂ કરે છે, ત્યારે તે તમામ વર્ગોના પ્રતિનિધિઓને મળીને તેમનો અભિપ્રાય મેળવવાનો પ્રયાસ કરે છે અને તે પછી જ બજેટ જાહેરાતોને અંતિમ સ્વરૂપ આપવામાં આવે છે. આનાથી સરકારને પૂર્ણ બજેટ રજૂ કરવામાં દેશના દરેક વર્ગની અપેક્ષાઓનો સમાવેશ કરવાની તક મળે છે.
પૂર્ણ અને વચગાળાના બજેટ વચ્ચે શું તફાવત છે?
કેન્દ્ર સરકારના પૂર્ણ બજેટમાં નાણાં બિલ પસાર કરવું એ પણ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે. બજેટમાં કર સંબંધિત કોઈપણ ફેરફારના કિસ્સામાં, સરકારે સંસદ દ્વારા નાણાકીય બિલ પસાર કરાવવું જરૂરી છે. ચૂંટણી વર્ષમાં, પાંચ વર્ષનો કાર્યકાળ પૂર્ણ કરતી સરકાર કોઈપણ કર ફેરફારો અથવા નવી યોજનાઓની જાહેરાત કરવાનું ટાળે છે. આનું કારણ એ છે કે સરકાર પાસે આ જાહેરાતોને અમલમાં મૂકવા માટે સમય નથી.
શું છે વચગાળાનું બજેટ
જો કોઈ સરકાર ચૂંટણી વર્ષમાં આવા લોકલાગણીભર્યા પગલાંની જાહેરાત કરે છે અને ચૂંટણી પછી તેની સરકાર રચાતી નથી, તો નવી સરકારને પાછલી સરકારે કરેલી જાહેરાતો પૂર્ણ કરવામાં રસ નથી. આ મુજબ, સરકાર ફક્ત સરકારના બાકીના કાર્યકાળ માટે બજેટમાં આવક અને ખર્ચના હિસાબો રજૂ કરે છે.
આ સમયગાળા માટે રજૂ કરાયેલા આંશિક બજેટને વોટ ઓન એકાઉન્ટ અથવા વચગાળાનું બજેટ કહેવામાં આવે છે. ચૂંટણી વર્ષમાં, કેન્દ્ર સરકાર વોટ ઓન એકાઉન્ટ દ્વારા આગામી થોડા મહિનાઓ માટે સરકારી ખર્ચ માટે દેશની સંસદ પાસેથી પરવાનગી લે છે. ગયા વર્ષે ફેબ્રુઆરીમાં વચગાળાનું બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. ત્યારબાદ સામાન્ય ચૂંટણીઓમાં વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વ હેઠળના એનડીએના વિજય પછી જુલાઈમાં પૂર્ણ બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું.
