Brahmos Missile: રાજનાથ સિંહે કર્યું બ્રહ્મોસ ટેસ્ટ સેન્ટરનું ઉદ્ઘાટન, જાણો તેની ખાસિયતો

Brahmos Missile: રાજનાથ સિંહે કર્યું બ્રહ્મોસ ટેસ્ટ સેન્ટરનું ઉદ્ઘાટન, જાણો તેની ખાસિયતો

Brahmos Missile: ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે ચાલી રહેલા તણાવ વચ્ચે, ભારતની લશ્કરી તાકાત અને સંરક્ષણ ટેકનોલોજી વિશે ઘણી ચર્ચા થઈ રહી છે. ખાસ કરીને ‘બ્રહ્મોસ મિસાઇલ’ ફરી એકવાર હેડલાઇન્સમાં આવી છે. રવિવારે, સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહે ઉત્તર પ્રદેશના લખનૌમાં બ્રહ્મોસ ઇન્ટિગ્રેશન અને ટેસ્ટિંગ ફેસિલિટી સેન્ટરનું વર્ચ્યુઅલી ઉદ્ઘાટન કર્યું. આ પ્રસંગે તેમણે કહ્યું કે બ્રહ્મોસ ભારત અને રશિયાની ટોચની સંરક્ષણ ટેકનોલોજીનો સંગમ છે, અને તેની ગણતરી વિશ્વની સૌથી ઝડપી સુપરસોનિક ક્રુઝ મિસાઇલોમાં થાય છે.

બ્રહ્મોસ: ‘ફાયર એન્ડ ફોરગેટ’ ની શક્તિ

બ્રહ્મોસ એક “ફાયર એન્ડ ફોરગેટ” ક્રુઝ મિસાઇલ છે. આનો અર્થ એ થયો કે એકવાર લોન્ચ થયા પછી તેને ફરીથી માર્ગદર્શન આપવાની જરૂર નથી – તે લક્ષ્યને પોતાની જાતે ઓળખે છે અને ટ્રેક કરે છે, ચોક્કસ ચોકસાઈ સાથે તેનો નાશ કરે છે.
આ મિસાઇલ ત્રણેય પ્લેટફોર્મ – જમીન, સમુદ્ર અને હવા – પરથી છોડી શકાય છે.

બ્રહ્મોસની શરૂઆત: ડૉ. એ. પી.જે. અબ્દુલ કલામના વિચારનું પરિણામ

૧૯૮૦ના દાયકામાં, ભારતે ઇન્ટિગ્રેટેડ ગાઇડેડ મિસાઇલ ડેવલપમેન્ટ પ્રોગ્રામ (IGMDP) શરૂ કર્યો. તેનું નેતૃત્વ ડૉ. એ. પી.જે. અબ્દુલ કલામે કર્યું હતું. આ કાર્યક્રમમાંથી ‘અગ્નિ’, ‘પૃથ્વી’, ‘નાગ’ અને ‘આકાશ’ જેવી મિસાઇલો વિકસાવવામાં આવી હતી.

૧૯૯૧ના ગલ્ફ વોર દરમિયાન ક્રુઝ મિસાઇલોની કાર્યક્ષમતા અને વ્યૂહાત્મક આવશ્યકતા સ્પષ્ટ થઈ ગઈ. આ પછી, ભારતે પણ પોતાની સેનાને આવી મિસાઇલોથી સજ્જ કરવા તરફ પગલાં લીધાં.

૧૯૯૮: ભારત-રશિયા ઐતિહાસિક કરાર

ફેબ્રુઆરી ૧૯૯૮માં, અબ્દુલ કલામ અને રશિયન નાયબ સંરક્ષણ પ્રધાન એન. વી. મિખૈલોવ વચ્ચે મોસ્કોમાં એક આંતર-સરકારી કરાર પર હસ્તાક્ષર થયા. આ અંતર્ગત, ભારતના DRDO અને રશિયાના NPO માશિનોસ્ટ્રોયેનિયાએ સાથે મળીને બ્રહ્મોસ એરોસ્પેસની સ્થાપના કરી.
આ સંયુક્ત સાહસમાં ભારતનો હિસ્સો ૫૦.૫% અને રશિયાનો હિસ્સો ૪૯.૫% હતો.

બ્રહ્મોસ નામ કેવી રીતે પડ્યું?

બ્રહ્મોસ નામ બે નદીઓ પરથી આવ્યું છે – ભારતની બ્રહ્મપુત્રા અને રશિયાની મોસ્કો. આ નામ બંને દેશોની સહિયારી શક્તિ અને ભાગીદારીનું પ્રતીક છે.

આ મિસાઇલનું પ્રથમ સફળ પરીક્ષણ ૧૨ જૂન ૨૦૦૧ના રોજ ઓડિશાના ચાંદીપુર કિનારે કરવામાં આવ્યું હતું.

બ્રહ્મોસની ટેકનિકલ વિશેષતાઓ

બ્રહ્મોસ બે તબક્કામાં કાર્ય કરે છે:

• પ્રથમ તબક્કો (સોલિડ પ્રોપેલન્ટ બૂસ્ટર): તે મિસાઇલને સુપરસોનિક ગતિએ વેગ આપે છે અને પછી અલગ થાય છે.
• બીજો તબક્કો (લિક્વિડ રેમજેટ એન્જિન): આ તબક્કો મિસાઇલને અવાજની ગતિ કરતા લગભગ ત્રણ ગણી ઝડપથી ક્રુઝ મોડમાં ધકેલે છે (મેક 2.8–3.0).

આ ટેકનોલોજી તેને અતિ-સચોટ, સુપરફાસ્ટ અને અટકાવવામાં મુશ્કેલ શસ્ત્ર પ્રણાલી બનાવે છે.

આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે ભારતની પ્રતિષ્ઠા

બ્રહ્મોસની શક્તિ અને ટેકનોલોજી જોઈને ઘણા દેશોએ તેને ભારત પાસેથી ખરીદવાની ઇચ્છા વ્યક્ત કરી છે. આ મિસાઇલ ભારતની પ્રતિરોધક શક્તિને મજબૂત બનાવવા ઉપરાંત, દેશની સંરક્ષણ નિકાસ નીતિને પણ વેગ આપી રહી છે.