Bharat: સંરક્ષણ નિકાસમાં ભારતનો ઐતિહાસિક છલાંગ, એક દાયકામાં 34 ગણો વધારો
Bharat: ભારતે સંરક્ષણ નિકાસના ક્ષેત્રમાં એક મોટો સીમાચિહ્ન હાંસલ કર્યો છે અને વૈશ્વિક પ્લેટફોર્મ પર પોતાની મજબૂત હાજરી નોંધાવી છે. સંરક્ષણ પ્રધાન રાજનાથ સિંહે બુધવારે જણાવ્યું હતું કે ભારતની સંરક્ષણ નિકાસ 2024-25માં રૂ. 23,622 કરોડ સુધી પહોંચવાની તૈયારીમાં છે, જે છેલ્લા દાયકામાં 34 ગણો વધારો દર્શાવે છે.
“રક્ષા નિકાસ 2013-14 માં માત્ર 686 કરોડ રૂપિયાથી વધીને હવે રેકોર્ડ ઉચ્ચ સ્તરે પહોંચી ગઈ છે,” તેમણે સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X (અગાઉ ટ્વિટર) પર જણાવ્યું.
‘આત્મનિર્ભર ભારત’ અને ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા’ એ દિશા બતાવી
આ પ્રચંડ ઉછાળા પાછળ ભારત સરકારની વ્યૂહાત્મક પહેલ – ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા’ અને ‘આત્મનિર્ભર ભારત’ – મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી રહી છે. સંરક્ષણ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, આ પહેલ હેઠળ, દેશમાં સંરક્ષણ ઉત્પાદનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ઘણી યોજનાઓ શરૂ કરવામાં આવી હતી, જેમાં ઉત્પાદન આધારિત પ્રોત્સાહન (PLI) યોજનાઓનો સમાવેશ થાય છે.
તેના મુખ્ય ઉદ્દેશ્યો હતા:
- ભારતને સંરક્ષણ ક્ષેત્રમાં આત્મનિર્ભર બનાવવું
- વૈશ્વિક સપ્લાય ચેઇન સાથે જોડાણ
- વિદેશી રોકાણ આકર્ષવું
- આયાત પર નિર્ભરતા ઘટાડવી
- અને ભારતીય સંરક્ષણ ઉત્પાદનોને આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સ્પર્ધાત્મક બનાવવા
દુનિયાની મોટી કંપનીઓ ભારતમાં રોકાણ કરવા તૈયાર છે.
સંરક્ષણ મંત્રાલયના જણાવ્યા અનુસાર, ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા’ અભિયાનની સફળતાને કારણે, આંતરરાષ્ટ્રીય સંરક્ષણ કંપનીઓએ ભારતમાં રોકાણ અને તકનીકી સહયોગમાં રસ દાખવ્યો છે. ભારત હવે એક વિશ્વસનીય ભાગીદાર તરીકે ઉભરી રહ્યું છે, ખાસ કરીને એરોસ્પેસ અને સંરક્ષણ ઉત્પાદન ક્ષેત્રમાં.
ભારતની સંરક્ષણ નિકાસ 80 દેશોમાં પહોંચી
નાણાં મંત્રાલયના ડેટા અનુસાર, ભારતે ચાલુ નાણાકીય વર્ષમાં લગભગ 80 દેશોમાં દારૂગોળો, શસ્ત્રો, સબ-સિસ્ટમ અને લશ્કરી સાધનોની નિકાસ કરી છે. ભારતના સંરક્ષણ ક્ષેત્રના વૈશ્વિકરણ તરફ આ એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે.
સરકારનો આગામી લક્ષ્ય – વાર્ષિક ૫૦,૦૦૦ કરોડ રૂપિયાની નિકાસ
ભારત સરકારની આગામી યોજના વર્ષ 2030 સુધીમાં સંરક્ષણ નિકાસ વાર્ષિક રૂ. 50,000 કરોડ સુધી વધારવાની છે. આ માટે, નીતિ માળખાને વધુ મજબૂત બનાવવા, ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારી વધારવા અને સંશોધન અને વિકાસ (R&D) પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવી રહ્યું છે.
ભારત હવે ફક્ત સંરક્ષણ સાધનોનો આયાતકાર નથી રહ્યો, પરંતુ વિશ્વમાં એક વિશ્વસનીય સંરક્ષણ નિકાસકાર તરીકે ઉભરી આવ્યો છે. આ સિદ્ધિ માત્ર સંરક્ષણ ક્ષેત્રને જ નહીં પરંતુ દેશની આર્થિક અને વ્યૂહાત્મક સ્થિતિને પણ નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જશે.
