Heart Attack: મેનોપોઝ બાદ શા માટે વધી જાય છે હાર્ટ એટેકનો ખતરો? જાણો બચાવના સરળ ઉપાયો
Heart Attack In Women — ઘણા સમય સુધી હૃદયની બીમારીઓ માત્ર પુરૂષોની સમસ્યા માનવામાં આવતી હતી, પરંતુ છેલ્લા કેટલાંક વર્ષોમાં મહિલાઓમાં પણ હાર્ટ એટેકના કિસ્સાઓ ઝડપથી વધી રહ્યા છે. નિષ્ણાતોના મતે રજોનિવૃતિ (મેનોપોઝ) પછી મહિલાઓમાં આ ખતરો ખાસ કરીને વધી જાય છે.
તજજ્ઞો કહે છે કે હાર્ટ એટેક આજકાલ મહિલાઓમાં અકાળ મૃત્યુનું મોટું કારણ બની રહ્યું છે. ખાસ કરીને 45 થી 55 વર્ષની વય દરમિયાન આ જોખમ ખૂબ વધારે હોય છે. આ દરમિયાન મહિલાઓના શરીરમાં એસ્ટ્રોજન હોર્મોનનું સ્તર ઘટે છે, જે હૃદયને સુરક્ષા આપે છે.
એસ્ટ્રોજન હૃદયને કેવી રીતે સુરક્ષિત રાખે છે?
ફોર્ટિસ મેમોરિયલ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ, ગુરુગ્રામ ના ડૉ. ઉદ્ગીથ ધીર (સીનિયર ડિરેક્ટર, CTVS અને હાર્ટ ટ્રાન્સપ્લાન્ટ વિભાગ) કહે છે કે એસ્ટ્રોજન હૃદયને વિવિધ રીતે સુરક્ષા આપે છે:
- રક્તવાહિનીઓને લવચીક રાખે છે, જેથી રક્ત પ્રવાહ સામાન્ય રહે છે.
- એલડીએલ (ખરાબ કોલેસ્ટ્રોલ) ઘટાડે છે અને એચડીએલ (સારા કોલેસ્ટ્રોલ) વધારે છે.
- રક્તવાહિનીઓની સોજો ઘટાડે છે, જેથી પ્લાક જમવાની સંભાવના ઘટે છે.
- મેટાબોલિઝમ અને બ્લડ શુકર નિયંત્રિત કરવામાં મદદ કરે છે.
પરંતુ મેનોપોઝ પછી, જ્યારે એસ્ટ્રોજનનું સ્તર ઘટે છે, ત્યારે રક્તવાહિનીઓ કઠણ બનવા લાગે છે, બ્લડ પ્રેશર વધી શકે છે અને ઍથેરોસ્ક્લેરોસિસ એટલે કે રક્તવાહિનીઓમાં પ્લાક જમવાની પ્રક્રિયા વધી જાય છે — જે હૃદયરોગના જોખમને ખૂબ વધારી આપે છે.
મેનોપોઝ પછી વધે છે આ ખતરા
ઈન્દ્રપ્રસ્થ અપોલો હોસ્પિટલ, નવી દિલ્હીની ડૉ. નીલમ સૂરી (સીનિયર કન્સલ્ટન્ટ, રોબોટિક સર્જરી અને પ્રસૂતિ-સ્ત્રીરોગવિભાગ) કહે છે કે 45 થી 55 વર્ષની વય મહિલાઓ માટે હૃદય આરોગ્યની દ્રષ્ટિએ ખૂબ સંવેદનશીલ માની શકાય છે. આ સમયે:
- હાઈ બ્લડ પ્રેશર થવાની સંભાવના વધી જાય છે.
- ડાયાબિટીસ અને વધારાનું વજન, ખાસ કરીને પેટની આસપાસ ચરબી વધવી ખૂબ ખતરનાક સાબિત થાય છે.
- ઈન્સ્યુલિન પ્રતિ સંવેદનશીલતા ઘટી જાય છે, જેના કારણે ડાયાબિટીસનો ખતરો વધી જાય છે.
- તણાવ, ચિંતાઓ અને ઊંઘની ઉણપ પણ હૃદય પર ખરાબ અસર કરે છે.
આ બધા કારણે હાર્ટ એટેક અને હૃદય સંબંધિત બીમારીઓનો ખતરો વધે છે.
મહિલાઓમાં હાર્ટ એટેકના લક્ષણો
મહિલાઓમાં હાર્ટ એટેકના લક્ષણો પુરૂષો કરતા થોડા અલગ હોઈ શકે છે:
- હદથી વધુ થાક
- શ્વાસ લેવામાં તકલીફ
- મતલી કે ઉલ્ટી આવવી
- છાતીમાં હળવો કે જોરદાર દુઃખાવું
- અચાનક પરસેવો આવવો
હૃદયને કેવી રીતે સ્વસ્થ રાખવું?
- નિયમિત આરોગ્ય તપાસણીઓ કરાવતા રહેવું.
- બ્લડ પ્રેશર અને કોલેસ્ટ્રોલ પર નિયમિત નજર રાખવી.
- સંતુલિત આહાર લેવા, જેમાં ફળો, શાકભાજી અને સારા ચરબીયુક્ત પદાર્થોનો સમાવેશ થાય.
- નિયમિત વ્યાયામ કરવો અને સક્રિય રહેવું.
- તણાવથી દૂર રહેવું અને પૂરતી ઊંઘ લેવી.
- જો કોઈ પણ શંકાસ્પદ લક્ષણ જણાય તો તત્કાળ ડૉક્ટરનો સંપર્ક કરવો.
મેનોપોઝ પછીનો સમય મહિલાઓ માટે હૃદય આરોગ્યની દૃષ્ટિએ અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. જો આ સમયગાળા દરમિયાન યોગ્ય સાવચેતીઓ લેવાય અને યોગ્ય જીવનશૈલી અપનાવાય તો હાર્ટ એટેક અને હૃદયરોગના ખતરાને ઘણી હદે ઘટાડવી શક્ય છે.
