Pakistan: ચેનાબનો પ્રવાહ રોકાતાં પાકિસ્તાનમાં કૃષિ સંકટ, પાક વાવવી મુશ્કેલ
Pakistan: પહલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા પછી ભારતે પાકિસ્તાન સામે કઠોર વલણ અપનાવ્યું છે. ભારતમાં હવે માત્ર લાઇન ઓફ કંટ્રોલ પર જ નહીં, પણ જળ કૂટની સ્થિતિમાં પણ પાકિસ્તાન સામે દબાણ બનાવવાનું શરૂ કર્યું છે. ચેનાબ નદીના પાણીના પ્રવાહમાં ઘટાડા પછી પાકિસ્તાનમાં ખેતી માટે પાણીની તીવ્ર અછત સર્જાઈ છે.
માંગલા અને તરબેલા ડેમમાં પાણીનો સ્તર ચિંતાજનક રીતે ઘટ્યો
પાકિસ્તાનના પંજાબ અને ખૈબર પખ્તૂનખ્વા વિસ્તારમાં આવેલા માંગલા અને તરબેલા ડેમમાં પાણીનો ભંડાર નોંધપાત્ર રીતે ઘટી ગયો છે. તાજેતરના આંકડા પ્રમાણે:
- તરસેલા ડેમ (સિંધુ નદી): 1,465 મીટર
- ચશ્મા ડેમ: 644 મીટર
- મંગલા ડેમ (ઝેલમ નદી): 1,163 મીટર
આ ડેમો પાકિસ્તાનની કૃષિ આધારિત અર્થવ્યવસ્થાના મુખ્ય સ્ત્રોત છે. પરંતુ હવે તેમની સ્થિતિ દયનીય બની રહી છે.
ચેનાબ નદીમાં ભારે ઘટાડો
સિયાલકોટના મરાલા પોઈન્ટે ચેનાબ નદીનો પ્રવાહ 28 મેના રોજ 26,645 ક્યુસેક હતો, જે 5 જૂને માત્ર 3,064 ક્યુસેક રહી ગયો છે. આ એક મોટું ઘટાડો છે, જેને કારણે પંજાબની સિંચાઈ વ્યવસ્થામાં હાહાકાર મચી ગયો છે.
પાકિસ્તાનમાં દૂષ્કાળ જેવી સ્થિતિ
કાપણીનો મુખ્ય સમયગાળો હોવા છતાં, ખેતરોમાં પાણી મળતું નથી. ખેતી માટે આધારભૂત નહેરો સુકાઈ રહી છે અને ખેતરો તિરાડાવાળા થઈ ગયા છે. એકંદરે, પંજાબ અને આસપાસના વિસ્તારોમાં ખરીફ પાકની વાવણી અટકી પડી છે. ચોમાસું પણ મોડું આવી શકે છે એવી આગાહી છે, જે સ્થિતિને વધુ કઠિન બનાવી શકે છે.
ભારતની ‘વોટર સ્ટ્રાઈક’ની પૃષ્ઠભૂમિ
22 એપ્રિલે પહલગામ આતંકી હુમલા પછી, ભારતે 23 એપ્રિલે સિંધુ જળ સંધિના અમલને લઈને કડક વલણ લીધો. કેન્દ્ર સરકારે કહ્યું કે, “લોહી અને પાણી એકસાથે વહી શકતું નથી.” એટલે કે આતંકવાદ સામે જળ કૂટ પણ રણનીતિના એક ભાગ તરીકે વાપરવામાં આવી રહ્યો છે.
ભારતના ‘વોટર સ્ટ્રાઈક’ના પગલે પાકિસ્તાનની ખેતી પર સીધી અસર પડી છે. પાણીના સ્ત્રોતો પર નિયંત્રણ પાકિસ્તાન માટે નવા પ્રકારનું દબાણ સર્જી રહ્યું છે, જેને આતંકવાદી પ્રવૃત્તિઓના જવાબ રૂપે જોવામાં આવી રહ્યું છે.
