Israel Iran Tension: ચાબહાર બંદર પર ખતરો મંડરાઈ રહ્યો છે: ભારતનું ₹4,700 કરોડનું રોકાણ જોખમમાં
Israel Iran Tension: ઈરાન અને ઈઝરાયલ વચ્ચે ચાલી રહેલો તણાવ હવે ખૂબ જ ખતરનાક તબક્કે પહોંચી ગયો છે. બંને દેશો એકબીજા સામે મિસાઈલ હુમલા કરી રહ્યા છે અને એકબીજાની આર્થિક, વ્યૂહાત્મક અને નાગરિક સુવિધાઓને નિશાન બનાવી રહ્યા છે. રોઈટર્સના અહેવાલ મુજબ, ઈરાને ઈઝરાયલી સ્ટોક એક્સચેન્જ અને કેટલીક મોટી હોસ્પિટલોને નિશાન બનાવી છે. અત્યાર સુધીમાં ઈરાન દ્વારા 25 થી વધુ મિસાઈલ છોડવામાં આવી છે. આ વધતા હુમલા પછી, ઈઝરાયલ તરફથી પણ બદલો લેવાની પ્રબળ શક્યતા છે.
આ વધતા જતા સંઘર્ષ વચ્ચે, ભારતની ચિંતા પણ વધી રહી છે. ભારતે ઈરાનમાં લગભગ $550 મિલિયન (લગભગ ₹4,771 કરોડ)નું રોકાણ કર્યું છે, જેનો મોટો ભાગ વ્યૂહાત્મક રીતે મહત્વપૂર્ણ ચાબહાર બંદર સાથે જોડાયેલો છે. ભારતની કંપની ઈન્ડિયા પોર્ટ્સ ગ્લોબલ લિમિટેડ આ બંદરના વિકાસ અને સંચાલનનું ધ્યાન રાખી રહી છે.
ચાબહાર બંદર ભારત માટે વૈકલ્પિક વેપાર માર્ગ તરીકે સેવા આપે છે, જે પાકિસ્તાનને બાયપાસ કરીને અફઘાનિસ્તાન, મધ્ય એશિયા અને યુરોપ સુધી સીધી પહોંચ પૂરી પાડે છે. આ બંદર ભારતની ‘કનેક્ટ સેન્ટ્રલ એશિયા’ નીતિનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે, જે માત્ર વેપાર લાભ જ નહીં પરંતુ પ્રાદેશિક વ્યૂહાત્મક સંતુલન પણ સ્થાપિત કરે છે.
જોકે, ઇઝરાયલ-ઈરાન તણાવ આ પ્રોજેક્ટને અસર કરે તેવી શક્યતા છે. અમેરિકા અને પશ્ચિમી દેશો દ્વારા ઈરાન પર લાદવામાં આવેલા નવા પ્રતિબંધો અને પ્રાદેશિક અસ્થિરતાને કારણે ભારત માટે આ પ્રોજેક્ટ સાથે આગળ વધવું પડકારજનક બની શકે છે. ખાસ કરીને મે 2024 માં દસ વર્ષના સમયગાળા માટે હસ્તાક્ષર કરાયેલ શાહિદ બેહેશ્તી ટર્મિનલના સંચાલન સંબંધિત ભારત-ઈરાન કરાર દબાણ હેઠળ આવી શકે છે.
ભારતે અત્યાર સુધીમાં ચાબહાર બંદરમાં $85 મિલિયનનું રોકાણ કર્યું છે. વર્ષ 2017 માં, એસ્સાર અને અદાણી ગ્રુપ જેવી ભારતીય કંપનીઓએ પણ આ પ્રોજેક્ટમાં રસ દાખવ્યો હતો. આવી સ્થિતિમાં, ભારત માટે, આ માત્ર એક માળખાગત પ્રોજેક્ટ નથી, પરંતુ ભૂ-રાજકીય હિતોનું રક્ષણ કરવાનું એક સાધન પણ છે.
આ ગંભીર પરિસ્થિતિમાં, ભારતે હવે ફક્ત તેના આર્થિક હિતોનું રક્ષણ જ નહીં, પરંતુ પશ્ચિમી દેશો અને ઈરાન વચ્ચે સંતુલન પણ જાળવવું પડશે. પ્રાદેશિક સ્થિરતા વિના, ચાબહાર જેવા વ્યૂહાત્મક પ્રોજેક્ટ્સનું સફળ સંચાલન મુશ્કેલ બની શકે છે. આ ભારતની વિદેશ નીતિ માટે કસોટીનો સમય બની ગયો છે.
