Patanjali: ખાદ્ય તેલમાં સ્વદેશી રીત: પતંજલિના મલેશિયા સોદાથી ભારતને શું મળશે?
Patanjali: ભારતનું આયાત બિલ ફક્ત કાચા તેલ કે સોના સુધી મર્યાદિત નથી, પરંતુ ખાદ્ય તેલ પણ તેનો મોટો ભાગ બની ગયું છે. એક અંદાજ મુજબ, નાણાકીય વર્ષ 2024-25માં ભારતનું ખાદ્ય તેલ આયાત બિલ $104 બિલિયન (લગભગ 9 લાખ કરોડ રૂપિયા) સુધી પહોંચી શકે છે. ભારત પોતે ખાદ્ય તેલનો મુખ્ય ઉત્પાદક છે, પરંતુ વધતી જતી સ્થાનિક માંગને કારણે, તેને હજુ પણ મોટી માત્રામાં આયાત કરવી પડે છે. હવે આ પડકારનો સામનો કરવા માટે, પતંજલિએ એક મહત્વપૂર્ણ પહેલ કરી છે અને મલેશિયા સરકાર સાથે એક મોટો કરાર કર્યો છે.
પતંજલિ-મલેશિયા સોદો શું છે?
પતંજલિએ મલેશિયાની સરકારી એજન્સી સવિત કિનાબાલુ ગ્રુપ સાથે 5 વર્ષનો કરાર કર્યો છે. આ કરાર હેઠળ, પતંજલિને મલેશિયા તરફથી કુલ 40 લાખ પામ તેલના બીજ પ્રાપ્ત થશે. અત્યાર સુધીમાં, કંપનીને 15 લાખ બીજ પહોંચાડવામાં આવ્યા છે અને આ કરાર 2027 સુધી અમલમાં રહેશે. મલેશિયન કંપની દર વર્ષે 1 કરોડથી વધુ પામ બીજનું પ્રોસેસિંગ કરે છે, જે આ ભાગીદારીની સંભાવના દર્શાવે છે.
આ પ્રોજેક્ટમાં ગુણવત્તાને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી છે. ભારતીય કૃષિ નિષ્ણાતો દ્વારા બીજના ઉત્પાદન સ્થળનું નિરીક્ષણ અને દેખરેખ પણ કરવામાં આવી રહી છે જેથી બીજની ગુણવત્તા અને ઉપજ ક્ષમતા સુનિશ્ચિત કરી શકાય. પહેલી વાર, મલેશિયાની સરકારે વિદેશી કંપની સાથે આ પ્રકારનો કરાર કર્યો છે.
ભારતમાં પામ તેલના ઉત્પાદનની સ્થિતિ
હાલમાં, ભારતમાં લગભગ 3.7 લાખ હેક્ટર જમીન પર પામ તેલની ખેતી થઈ રહી છે, અને સરકાર 2030 સુધીમાં તેને 66 લાખ હેક્ટર સુધી વિસ્તારવા માંગે છે. આ લક્ષ્ય દ્વારા, ભારત સ્થાનિક સ્તરે 28 લાખ ટન પામ તેલનું ઉત્પાદન કરવાની યોજના ધરાવે છે. કેન્દ્ર સરકારે 2021-22 માં ‘નેશનલ મિશન ઓન એડિબલ ઓઇલ્સ-પામ ઓઇલ (NMEO-OP)’ શરૂ કર્યું, જેનો હેતુ આત્મનિર્ભરતા તરફ એક મોટું પગલું છે.
આંધ્રપ્રદેશ, તેલંગાણા અને કેરળ ભારતના કુલ પામ તેલ ઉત્પાદનમાં 98% હિસ્સો ધરાવે છે. ઉપરાંત, સરકાર ઉત્તરપૂર્વ ભારત અને આંદામાન નિકોબારમાં પામની ખેતીને પ્રાથમિકતા આપી રહી છે, જેથી દેશના વિવિધ ભાગોમાં ઉત્પાદન સંતુલન સ્થાપિત થઈ શકે.
સ્થાનિક રોજગાર અને ખેડૂતોને ફાયદો થશે
આ પ્રોજેક્ટ સ્થાનિક ખેડૂતોને રોજગારની નવી તકો પૂરી પાડશે. પતંજલિ પૂર્વોત્તર રાજ્યોમાં નવી પામ ઓઇલ મિલો સ્થાપી રહી છે, જે 2026 સુધીમાં કાર્યરત થઈ શકે છે. આનાથી પ્રાદેશિક સ્તરે આર્થિક વિકાસને પણ વેગ મળશે અને ખેડૂતોની આવકમાં કાયમી વધારો શક્ય બનશે.
આત્મનિર્ભરતા તરફ મોટું પગલું
ભારત વિશ્વનો સૌથી મોટો ખાદ્યતેલ આયાતકાર દેશ છે. બિઝનેસલાઈનના અહેવાલ મુજબ, 2024-25માં ભારતની ખાદ્યતેલની આયાત 16.23 મિલિયન મેટ્રિક ટન થઈ શકે છે. પતંજલિની આ પહેલ માત્ર આયાત ઘટાડવામાં મદદ કરશે નહીં પરંતુ ખાદ્ય સુરક્ષા અને વિદેશી હૂંડિયામણ બચાવવાના સંદર્ભમાં દેશને મજબૂત બનાવશે. આ વ્યૂહરચના ‘મેક ઇન ઇન્ડિયા’ અને ‘આત્મનિર્ભર ભારત’ જેવા અભિયાનોને પણ મજબૂત બનાવે છે.
