Health care: બદલાયેલી જીવનશૈલીને કારણે જોખમ વધ્યું: ફેટી લીવરથી કેવી રીતે બચવું?
Health care: બદલાતી જીવનશૈલી અને ખાવાની આદતોને કારણે, આજકાલ યુવાનો અને બાળકોમાં ફેટી લીવર એક સામાન્ય સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા બની ગઈ છે. પહેલા આ સમસ્યા ફક્ત વૃદ્ધો સુધી મર્યાદિત હતી, પરંતુ હવે તે તમામ ઉંમરના લોકોને અસર કરી રહી છે. આ રોગની ખાસ વાત એ છે કે શરૂઆતના તબક્કામાં તેના લક્ષણો ખૂબ જ ઓછા હોય છે અથવા બિલકુલ દેખાતા નથી, પરંતુ જો સમયસર સારવાર ન મળે તો તે લીવર સિરોસિસ, લીવર ફેલ્યોર અને લીવર કેન્સરમાં પણ ફેરવાઈ શકે છે.
ફેટી લીવર શું છે?
લેડી હાર્ડિંગ હોસ્પિટલના મેડિસિન વિભાગના પ્રોફેસર ડૉ. એલ.એસ. ઘોટકર સમજાવે છે કે જ્યારે લીવરના કોષોમાં વધુ પડતી ચરબી જમા થવા લાગે છે, ત્યારે તે લીવરની કામગીરીને અસર કરે છે અને ધીમે ધીમે તેને નુકસાન પહોંચાડે છે. આ સ્થિતિને ફેટી લીવર કહેવામાં આવે છે. તેના સામાન્ય લક્ષણોમાં પેટની જમણી બાજુ ભારેપણું, દુખાવો, ભૂખ ન લાગવી, થાક અને નબળાઈનો સમાવેશ થઈ શકે છે.
❗ ફેટી લીવરના મુખ્ય કારણો
ફેટી લીવર ફક્ત મેદસ્વી લોકોમાં જ જોવા મળતું નથી, પાતળા લોકો પણ તેનો શિકાર બની શકે છે. આનું કારણ ફક્ત વધારાની ચરબી જ નહીં, પણ અન્ય ઘણી વિકૃતિઓ હોઈ શકે છે:
- ટાઈપ-2 ડાયાબિટીસ: અનિયંત્રિત બ્લડ સુગર લીવર કોષોમાં બળતરા અને ચરબીનો સંચય તરફ દોરી જાય છે.
- વધુ પડતું દારૂનું સેવન: લીવરને સીધું નુકસાન પહોંચાડે છે અને સિરોસિસનું કારણ બની શકે છે.
- તેલયુક્ત-મસાલેદાર ખોરાક: મસાલેદાર અને જંક ફૂડ લીવર પર ચરબીનું સ્તર બનાવે છે.
- થાઇરોઇડ અને હોર્મોનલ અસંતુલન: શરીરની પ્રક્રિયાઓ ધીમી પડી જાય છે, જેના કારણે ચરબીનો સંચય થાય છે.
- કેટલીક દવાઓની આડઅસરો: જેમ કે સ્ટેરોઇડ્સ, કીમોથેરાપી, વગેરે.
- ફેટી લીવરનો કૌટુંબિક ઇતિહાસ: આનુવંશિક કારણો પણ સમસ્યાઓનું કારણ બની શકે છે.
- ગર્ભાવસ્થાના છેલ્લા મહિનાઓ: આ સ્થિતિ ઘણી સ્ત્રીઓમાં જોવા મળે છે.
- શારીરિક પ્રવૃત્તિનો અભાવ: નિયમિત કસરત ન કરવી અને ચયાપચય ધીમો પડી જાય છે.
કેવી રીતે અટકાવવું?
ફેટી લીવરને રોકવા માટે જીવનશૈલીમાં ફેરફાર સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે. નિયમિત કસરત કરો, જેમ કે ચાલવું, યોગા અથવા સાયકલિંગ. ફળો, શાકભાજી અને આખા અનાજ જેવા ફાઇબરયુક્ત ખોરાકનું સેવન વધારવું. તળેલા, પ્રોસેસ્ડ ખોરાક અને મીઠી વસ્તુઓ પણ ટાળો. દારૂનું સેવન સંપૂર્ણપણે બંધ કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.
નિયમિત તપાસ જરૂરી છે
જો તમને થાક, પેટમાં ભારેપણું અથવા ભૂખ ન લાગતી હોય, તો લીવર ફંક્શન ટેસ્ટ (LFT) કરાવવો એ એક સમજદારીભર્યું પગલું હોઈ શકે છે. સમયસર તપાસ અને સારવાર દ્વારા આ રોગને અટકાવી શકાય છે. ઉપરાંત, ડૉક્ટરની સલાહ મુજબ કોઈપણ દવા લો અને તમારા બ્લડ સુગર અને કોલેસ્ટ્રોલને નિયંત્રણમાં રાખો.