Goldman Sachs: તેલ સંકટનો ખતરો: ભારતના અર્થતંત્ર માટે રેડ એલર્ટ?
Goldman Sachs: ઈરાન-ઈઝરાયલ યુદ્ધ અને ઈરાન પર અમેરિકાના હવાઈ હુમલાના ભય પછી આંતરરાષ્ટ્રીય તેલ બજારમાં ભારે ઉથલપાથલ જોવા મળી રહી છે. આવા સમયે, ગોલ્ડમેન સૅક્સનો અંદાજ વધુ ચિંતાજનક છે. રિપોર્ટ અનુસાર, જો સ્ટ્રેટ ઓફ હોર્મુઝમાંથી તેલનો પુરવઠો એક મહિના માટે અડધો કરી દેવામાં આવે અને પછી આગામી 11 મહિના સુધી 10% નીચો રહે, તો બ્રેન્ટ ક્રૂડનો ભાવ અસ્થાયી રૂપે પ્રતિ બેરલ $110 સુધી પહોંચી શકે છે. આ સ્થિતિમાં, વર્ષ 2025 ના ચોથા ક્વાર્ટરમાં સરેરાશ ભાવ $95 પ્રતિ બેરલ રહેવાનો અંદાજ છે.
હાલમાં બજારમાં પહેલેથી જ અસ્થિરતા છે. તાજેતરમાં, યુએસ હવાઈ હુમલા પછી તેલના ભાવ અચાનક વધ્યા. સોમવારે બ્રેન્ટ ક્રૂડ $78 ની 5 મહિનાની ઊંચી સપાટીએ પહોંચ્યો, પરંતુ પછી ઘટીને $75.4 પર બંધ થયો. WTI ક્રૂડ પણ $74 ની આસપાસ રહ્યું. આ સમગ્ર વિકાસ વચ્ચે સૌથી મોટી ચિંતા હોર્મુઝ સ્ટ્રેટ વિશે છે, જે વિશ્વના 27% ક્રૂડ ઓઇલ અને 20% LNG સપ્લાયનો માર્ગ છે.
ભારત જેવા આયાત-આધારિત અર્થતંત્રો પર પણ તેની અસર ઊંડી હોઈ શકે છે. બેંક ઓફ બરોડાના મુખ્ય અર્થશાસ્ત્રી મદન સબનવીસના મતે, જો તેલના ભાવમાં 10% વધારો ટૂંકા ગાળા માટે હોય, તો તેની અસર મર્યાદિત રહેશે, પરંતુ જો ભાવ લાંબા સમય સુધી $100 થી ઉપર રહે છે, તો તે ફુગાવા, વપરાશ અને GDP પર સીધો દબાણ લાવી શકે છે. તેમણે કહ્યું કે સરકારે બજેટમાં પ્રતિ બેરલ સરેરાશ $80 નો અંદાજ રાખ્યો હતો, તેથી આનાથી ઉપરના ભાવને લાલ ધ્વજ ગણવામાં આવશે.
પ્રશ્ન એ પણ છે કે શું હોર્મુઝ ખરેખર બંધ થઈ શકે છે? ઈરાનની સંસદે તાજેતરમાં કટોકટીમાં હોર્મુઝ બંધ કરવાની મંજૂરી આપતો ઠરાવ પસાર કર્યો છે, પરંતુ અંતિમ નિર્ણય સુપ્રીમ નેશનલ સિક્યુરિટી કાઉન્સિલ પાસે રહેશે. ગોલ્ડમેન સૅક્સનો અંદાજ છે કે 2025 માં હોર્મુઝ સ્ટ્રેટ બંધ થવાની સંભાવના 52% સુધી છે. ઘણા જહાજોએ પહેલાથી જ તેમના રૂટ બદલવાનું શરૂ કરી દીધું છે, જેનાથી પરિસ્થિતિની ગંભીરતાનો ખ્યાલ આવી શકે છે.
જોકે, નિષ્ણાતો માને છે કે બજારમાં કેટલાક નિયંત્રણ પગલાં છે. OPEC+ દેશો પાસે દરરોજ 6 મિલિયન બેરલનું વધારાનું ઉત્પાદન છે, જેનો ઉપયોગ પુરવઠા સંકટમાં થઈ શકે છે. આ ઉપરાંત, જો કિંમતો $70 થી ઉપર રહે તો યુએસમાં શેલ ઓઇલનું ઉત્પાદન પણ વધારી શકાય છે.
ઈરાનની તેલની સ્થિતિ પણ હાલમાં અત્યંત સક્રિય છે. માર્ચ 2025 માં દેશની તેલ નિકાસ 1.7 થી 1.8 મિલિયન બેરલ પ્રતિ દિવસ સુધી પહોંચી ગઈ. ઈરાનનો સૌથી મોટો ગ્રાહક ચીન છે, જે તેના તેલનો 80-90% આયાત કરે છે. બ્લૂમબર્ગના અહેવાલ મુજબ, 13 જૂનથી, ઈરાને તેના મુખ્ય નિકાસ ટર્મિનલ, ખાર્ગ ટાપુ પર મોટા પાયે તેલ એકત્ર કરવાનું શરૂ કર્યું છે.
