NSE: વીજળીના વાયદા કરાર: NSE ની નવી પહેલથી કેવી રીતે નફો મેળવવો?
NSE: નેશનલ સ્ટોક એક્સચેન્જ (NSE) જુલાઈ 2025 થી રોકડ-સેટલ્ડ માસિક વીજળી ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રાક્ટ શરૂ કરવા જઈ રહ્યું છે. NSE ખાતે સસ્ટેનેબિલિટી, પાવર/કાર્બન માર્કેટ અને લિસ્ટિંગના વડા હરીશ આહુજાએ મનીકન્ટ્રોલને આ માહિતી આપી.
વીજળી ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રાક્ટ એ એક નાણાકીય કરાર છે જેના દ્વારા રોકાણકારો અથવા હેજર્સ વીજળીના ભાવ અગાઉથી નક્કી કરે છે અને ભવિષ્ય માટે તેને લોક કરે છે. જો ભવિષ્યમાં હાજર બજારમાં વીજળીના ભાવ વધે છે, તો આ ફ્યુચર્સ ખરીદનારને તેનો નફો મળે છે. NSE ના ટ્રેડિંગ સભ્યોથી લઈને કોર્પોરેટ ખરીદદારો, વીજળી ઉત્પાદકો, વેપારીઓ અને SEBI-મંજૂર નાણાકીય સંસ્થાઓ આ ટ્રેડિંગમાં ભાગ લઈ શકે છે.
હરીશ આહુજાના મતે, હાજર બજારમાં વીજળીના ભાવ માત્ર સામાન્ય માંગ અને પુરવઠા પર આધાર રાખતા નથી, પરંતુ ક્યારેક કટોકટીની જરૂરિયાતને કારણે પણ અસ્થિર હોઈ શકે છે. ફ્યુચર્સ માર્કેટ આ અસ્થિરતાને સંતુલિત કરવામાં મદદ કરે છે. તે રોકાણકારોને જોખમ ટાળવાનો વિકલ્પ આપે છે અને આખરે તે સ્થિરતા અને વીજળીના ભાવમાં સંભવિત ઘટાડો તરફ દોરી શકે છે, ખાસ કરીને ટોચની માંગ અથવા પુરવઠા-માંગ અસંતુલનના સમયે.
આ ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રાક્ટ હેઠળ ટ્રેડિંગ યુનિટ ૫૦ મેગાવોટ કલાક (૫૦,૦૦૦ યુનિટ વીજળી)નું હશે. એક કોન્ટ્રાક્ટ આ યુનિટનો હશે. મહત્તમ ઓર્ડર સાઈઝ ટ્રેડિંગ યુનિટના ૫૦ ગણું હશે. સોમવારથી શુક્રવાર સુધી સવારે ૯ થી ૧૧:૩૦ અથવા ૧૧:૫૫ વાગ્યા સુધી ટ્રેડિંગ કરી શકાય છે. ખાસ વાત એ છે કે ટ્રેડિંગ વિન્ડો મોડી રાત સુધી ખુલ્લી રહેશે કારણ કે તે સમયે સ્પોટ માર્કેટમાં માંગ વધુ રહે છે.
આ કોન્ટ્રાક્ટ ડેરિવેટિવ કોન્ટ્રાક્ટની જેમ કામ કરશે, જેમાં ખરીદનાર અને વેચનાર પૂર્વનિર્ધારિત ભાવે નિશ્ચિત તારીખે વીજળી ખરીદવા અથવા વેચવા માટે સંમત થાય છે. આનાથી વીજ ઉત્પાદકો અને સપ્લાયર્સ ભવિષ્યના ભાવમાં વધઘટના જોખમને ટાળી શકે છે. ઉદાહરણ તરીકે, જો કોઈ વીજ ઉત્પાદકને આવતા મહિને ૧૦૦ મેગાવોટ વીજળી સપ્લાય કરવાની હોય, અને તે ફ્યુચર્સ કોન્ટ્રાક્ટ હેઠળ પૂર્વનિર્ધારિત ભાવે સોદો કરે, તો જો કિંમતો વધે તો તે નફામાં રહેશે.
આમ, NSE ના આ પગલાથી પાવર માર્કેટ વધુ સંગઠિત અને પારદર્શક બનશે, પરંતુ રોકાણકારો અને કંપનીઓને વધુ સારા જોખમ વ્યવસ્થાપન વિકલ્પો પણ મળશે.
