Mental Health: ઘરેથી ખરીદી કરવી કે માનસિક તકલીફ? ઓનલાઈન ખરીદી વિશે સત્ય જાણો
Mental Health: જીવનને સરળ બનાવવા અને વ્યવસાયને પ્રોત્સાહન આપવાના નામે, કંપનીઓએ શોપિંગ એપ્સ લોન્ચ કરી છે, જેની મદદથી આપણે બજારમાં ગયા વિના ઘરેથી ખરીદી કરી શકીએ છીએ. પરંતુ વાસ્તવમાં આ એપ્સ ફક્ત સુવિધા નથી, પરંતુ માર્કેટિંગ અને ગ્રાહક વર્તનને નિયંત્રિત કરવા માટે બનાવવામાં આવેલા સાધનો છે. એક સંશોધનમાં જાણવા મળ્યું છે કે વધુ પડતી ઓનલાઈન શોપિંગ કરવાની આદત લોકોને માનસિક બીમારીની સ્થિતિમાં લઈ જઈ શકે છે. આ આદત માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર ગંભીર અસર કરી શકે છે.
દિલ્હીની સફદરજંગ હોસ્પિટલના ભૂતપૂર્વ મનોચિકિત્સક ડૉ. પંકજ વર્મા કહે છે કે સતત અને અનિયંત્રિત ઓનલાઈન શોપિંગને કારણે વ્યક્તિ બાયિંગ શોપિંગ ડિસઓર્ડર (BSD) નો ભોગ બની શકે છે. તેને તબીબી ભાષામાં કમ્પલ્સિવ બાયિંગ ડિસઓર્ડર (CBD) અથવા ઓનિયોમેનિયા કહેવામાં આવે છે. આ એક માનસિક સ્થિતિ છે જેમાં વ્યક્તિ વારંવાર ખરીદી કરે છે, ભલે કોઈ જરૂર ન હોય. આનું કારણ ઘણીવાર એકલતા, તણાવ અથવા કામચલાઉ ખુશીની શોધ હોય છે.
ડૉ. વર્મા સમજાવે છે કે BSD ના લક્ષણોમાં વારંવાર શોપિંગ વેબસાઇટ અથવા એપ્સ ખોલવી, બિનજરૂરી રીતે વસ્તુઓ ખરીદવી, હંમેશા ખરીદી વિશે વિચારવું, મૂડને ઠીક કરવા માટે ખરીદી કરવી અને પછીથી પસ્તાવો અથવા અપરાધભાવ અનુભવવો શામેલ છે. આ ઉપરાંત, વ્યક્તિ ઘણીવાર પોતાની આર્થિક સ્થિતિની પરવા કર્યા વિના ખર્ચ કરે છે અને ખરીદેલી વસ્તુઓનો ઉપયોગ પણ કરતો નથી.
આ માનસિક સમસ્યાને રોકવા માટે કેટલાક અસરકારક પગલાં લઈ શકાય છે. સૌ પ્રથમ, મનોરોગ ચિકિત્સા, ખાસ કરીને જ્ઞાનાત્મક વર્તણૂકીય ઉપચાર (CBT), વિચારો અને આદતોમાં પરિવર્તન લાવી શકે છે. બીજો ઉકેલ એ છે કે વ્યક્તિ પોતાના ફોનમાંથી શોપિંગ એપ્સ ડિલીટ કરી દે. શરૂઆતમાં બેચેની હોઈ શકે છે, પરંતુ ધીમે ધીમે સુધારો અનુભવાશે. ફોન અને કોમ્પ્યુટરનો ઉપયોગ કરવા માટે સમય નક્કી કરવો અને તેને મર્યાદિત કરવો પણ મહત્વપૂર્ણ છે.
આ ઉપરાંત, પેઇન્ટિંગ, બાગકામ, પુસ્તકો વાંચવા અથવા સંગીત જેવી કોઈપણ સર્જનાત્મક પ્રવૃત્તિમાં પોતાને વ્યસ્ત રાખવાથી મન ખરીદીથી દૂર થઈ શકે છે. એકલતા ટાળવા માટે પરિવાર અને મિત્રો સાથે સમય વિતાવવો પણ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. જો ખરીદી કરવી જ હોય, તો તે વિચારપૂર્વક અને પરિવારનો અભિપ્રાય લીધા પછી કરવી જોઈએ. આ બિનજરૂરી ખર્ચ ટાળવામાં મદદ કરી શકે છે.
સૌથી મહત્વની વાત એ છે કે ઓનલાઈન ખરીદી કરતી વખતે, વ્યક્તિએ ક્રેડિટ કાર્ડનો ઉપયોગ કરવાને બદલે રોકડમાં ચૂકવણી કરવી જોઈએ, જેથી વ્યક્તિને તેના ખર્ચનો સાચો ખ્યાલ આવી શકે. ડિજિટલ પેમેન્ટની સરળતા ઘણીવાર ખરીદીને વિચાર્યા વિના કરવાની આદતમાં ફેરવી દે છે.