America: ૧૭૫ બિલિયન ડોલરનો ગોલ્ડન ડોમ પ્રોજેક્ટ: શું અમેરિકા હવાઈ સંરક્ષણ દિવાલ બનાવી શકશે?
America: અમેરિકાના રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે મંગળવારે અમેરિકાની હવાઈ સુરક્ષાને મજબૂત બનાવવા માટે ‘ગોલ્ડન ડોમ’ નામના નવા સંરક્ષણ પ્રોજેક્ટની જાહેરાત કરીને એક ઐતિહાસિક પગલું ભર્યું. તેમણે એક ખાસ સ્પેસ ફોર્સ જનરલની પણ નિમણૂક કરી. ગોલ્ડન ડોમનો હેતુ યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સને ભવિષ્યમાં હાઇપરસોનિક મિસાઇલ, ક્રુઝ મિસાઇલ અને ડ્રોન હુમલાઓથી સુરક્ષિત બનાવવાનો છે. જોકે, આ મહત્વાકાંક્ષી પ્રોજેક્ટ અંગે નિષ્ણાતો અને વિવેચકો વચ્ચે ઘણા પ્રશ્નો ઉભા થયા છે.
નિષ્ણાતોએ રાજકીય અને આર્થિક અવરોધોનો ભય વ્યક્ત કર્યો
વોશિંગ્ટન સેન્ટર ફોર સ્ટ્રેટેજિક એન્ડ ઇન્ટરનેશનલ સ્ટડીઝ ખાતે મિસાઇલ ડિફેન્સ પ્રોજેક્ટના સિનિયર એસોસિયેટ લેની માર્લો કહે છે કે આ પ્રોજેક્ટને વાસ્તવિકતા બનાવવામાં ત્રણ મુખ્ય અવરોધો છે – નાણાકીય સંસાધનો, તકનીકી પ્રગતિ અને રાજકીય સર્વસંમતિ. તેમનું માનવું છે કે જો વ્હાઇટ હાઉસ અને કોંગ્રેસ ખર્ચ અને સંસાધનોના મામલે સહમત ન થાય, તો આ પ્રોજેક્ટની ગતિ ધીમી પડી શકે છે.
માર્લોએ એમ પણ ઉમેર્યું હતું કે અમેરિકાની હાલની મિસાઇલ વિરોધી સંરક્ષણ તકનીક સમય જતાં નબળી પડી ગઈ છે અને તેને આધુનિક બનાવવાની જરૂર છે. સેન્સર, ઇન્ટરસેપ્ટર અને એઆઈ-આધારિત પ્રતિભાવ પ્રણાલીઓ જેવા ક્ષેત્રોમાં મોટા રોકાણોની જરૂર છે.
ખર્ચ અંગે પ્રશ્નો ઉભા થાય છે
જ્યોર્જિયા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ટેકનોલોજીમાં આંતરરાષ્ટ્રીય બાબતો અને એરોસ્પેસ એન્જિનિયરિંગના સહાયક પ્રોફેસર થોમસ રોબર્ટ્સે પણ આ યોજના અંગે ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે કહ્યું કે “$175 બિલિયન” નો અંદાજિત ખર્ચ વાસ્તવિકતાથી ઘણો દૂર લાગે છે. તેમના મતે, ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રે આ પ્રોજેક્ટની ડિઝાઇન અને લાંબા ગાળાના સંચાલન સંબંધિત તકનીકી વિગતો સ્પષ્ટ કરી નથી. આ રકમ ભારતીય ચલણમાં આશરે ૧૪ લાખ કરોડ રૂપિયા જેટલી છે, જે ભવિષ્યમાં હજુ પણ વધી શકે છે.
ટેકનોલોજીકલ પડકારો અને આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રભાવ
સંરક્ષણ ટેકનોલોજીમાં મોખરે રહેવા માટે, અમેરિકાએ ક્વોન્ટમ કમ્પ્યુટિંગ, AI સંચાલિત રડાર સિસ્ટમ્સ અને મલ્ટી-લેયર ઇન્ટરસેપ્શન ટેકનોલોજી જેવી અદ્યતન ટેકનોલોજીમાં ભારે રોકાણ કરવું પડશે. નિષ્ણાતો માને છે કે જો અમેરિકા આ પ્રોજેક્ટ સફળતાપૂર્વક વિકસાવશે, તો તે માત્ર અમેરિકન ભૂમિનું રક્ષણ કરશે નહીં પરંતુ સમગ્ર વિશ્વમાં હવાઈ સુરક્ષા ટેકનોલોજી માટે નવા ધોરણો પણ સ્થાપિત કરશે.
વૈશ્વિક પ્રતિભાવ અને વ્યૂહાત્મક અસર
ગોલ્ડન ડોમની જાહેરાત પછી, ચીન, રશિયા અને ઈરાન જેવા દેશોએ તેના પર ચાંપતી નજર રાખી છે. શક્ય છે કે ભવિષ્યમાં વૈશ્વિક શસ્ત્ર સ્પર્ધા વધુ તીવ્ર બને, જેના કારણે વ્યૂહાત્મક અસંતુલન સર્જાય. ઘણા વિશ્લેષકો માને છે કે અમેરિકાએ ફક્ત તેની ટેકનોલોજીને મજબૂત બનાવવી પડશે નહીં પરંતુ રાજદ્વારી સ્તરે પણ સંતુલન જાળવવું પડશે જેથી આ પ્રોજેક્ટને આક્રમક રક્ષણાત્મક નીતિ તરીકે જોવામાં ન આવે.
