Pakistan: સેનાને ભંડોળમાં વધારો, શિક્ષણ અને આરોગ્ય પર કાપ: પાકિસ્તાનનું અસંતુલિત બજેટ
Pakistan: પાકિસ્તાને મંગળવારે નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માટે તેનું બજેટ રજૂ કર્યું, જેમાં કુલ ખર્ચ 17.57 ટ્રિલિયન પાકિસ્તાની રૂપિયા (લગભગ $62 બિલિયન) નક્કી કરવામાં આવ્યો છે. પરંતુ આ બજેટ ઘણા પ્રશ્નો ઉભા કરી રહ્યું છે કારણ કે આર્થિક સંકટનો સામનો કરી રહેલા પાકિસ્તાનની અડધાથી વધુ રકમ ફક્ત લોન ચૂકવવા પર જ ખર્ચવામાં આવશે.
અડધી રકમ લોન ચૂકવવા પર ખર્ચવામાં આવશે
બજેટ મુજબ, 46.7% એટલે કે લગભગ 8 લાખ કરોડ પાકિસ્તાની રૂપિયા ફક્ત લોનના વ્યાજ અને અન્ય જવાબદારીઓ ચૂકવવા માટે જ ઉપયોગમાં લેવાશે. આ આઇટમમાં 8.945 ટ્રિલિયન રૂપિયા રાખવામાં આવ્યા છે, જે ગયા વર્ષ કરતા 8.26% ઓછા છે. આમ છતાં, શિક્ષણ, આરોગ્ય અને માળખાગત સુવિધાઓ માટે ફાળવણી ખૂબ ઓછી રહી છે, જેના કારણે જનતામાં નારાજગી વધી છે.
પાકિસ્તાન આર્થિક સ્વતંત્રતાથી દૂર
પાકિસ્તાનની અર્થવ્યવસ્થા સંપૂર્ણપણે દેવા પર નિર્ભર હોય તેવું લાગે છે. બજેટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ઘરેલુ દેવાની ચુકવણી માટે 7.197 ટ્રિલિયન રૂપિયા અને વિદેશી દેવાની ચુકવણી માટે 1.009 ટ્રિલિયન રૂપિયાની જરૂર પડશે. માર્ચ 2024 સુધીમાં, પાકિસ્તાન પર કુલ દેવું 76.01 ટ્રિલિયન રૂપિયા સુધી પહોંચી ગયું છે, જે છેલ્લા 10 વર્ષમાં ચાર ગણું વધ્યું છે.
સેનાને પ્રાથમિકતા, જાહેર અધિકારોની અવગણના
સૌથી વધુ ટીકા સેના પરના ખર્ચ અંગે થઈ રહી છે. પાકિસ્તાને તેનું સંરક્ષણ બજેટ 20% વધારીને $9 બિલિયન (લગભગ રૂ. 2.55 લાખ કરોડ) કર્યું છે. બીજી તરફ, આરોગ્ય પર ફક્ત 9.24 હજાર કરોડ રૂપિયા (GDP ના 0.9%) અને શિક્ષણ પર GDP ના ફક્ત 1% થી ઓછા રાખવામાં આવ્યા છે.
વધતી જતી મોંઘવારી અને બેરોજગારીથી લોકો પીડાઈ રહ્યા છે
જનતાને રાહત આપવા માટે બજેટમાં કોઈ મોટી જાહેરાત કરવામાં આવી નથી. વધતી જતી મોંઘવારી અને બેરોજગારી પહેલાથી જ પાકિસ્તાનના લોકોની કમર તોડી રહી છે. IMFના દબાણ હેઠળ રજૂ કરાયેલા આ બજેટમાં, ચોક્કસપણે કર આધાર વધારવાની યોજના છે, પરંતુ સામાન્ય માણસને તેનાથી કોઈ સીધી રાહત મળશે નહીં.
IMF અને વિદેશી દબાણ હેઠળ બજેટ તૈયાર
આ બજેટ IMF સાથે ચાલી રહેલા સોદા અને નાણાકીય સહાયની અપેક્ષાઓને ધ્યાનમાં રાખીને તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે. સરકારને આશા છે કે આનાથી તેને આગામી તબક્કાની નાણાકીય સહાય મળી શકશે. પરંતુ નિષ્ણાતો માને છે કે જ્યાં સુધી આંતરિક આવક અને ઉત્પાદક ક્ષેત્રોમાં રોકાણમાં વધારો નહીં થાય ત્યાં સુધી પાકિસ્તાનની સ્થિતિમાં કોઈ કાયમી સુધારો થશે નહીં.