પીએમ જન ધન યોજનાને આજે નવ વર્ષ પૂર્ણ થયા છે. છેલ્લા 9 વર્ષો દરમિયાન, આ યોજના દ્વારા, સરકાર દેશના વંચિત વર્ગને બેંકિંગ સિસ્ટમ સાથે જોડવામાં સફળ રહી છે. આ સાથે, સામાજિક સુરક્ષા યોજનાઓનો લાભ પણ સીધા લાભાર્થીઓને DBT અથવા ડાયરેક્ટ બેંક ટ્રાન્સફર દ્વારા આપવામાં આવી રહ્યો છે.
પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના શું છે?
પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના (PMJDY) 28 ઓગસ્ટ, 2014 ના રોજ શરૂ કરવામાં આવી હતી. તેનો ઉદ્દેશ્ય એવા લોકોને પાયાની બેંકિંગ સેવાઓ પૂરી પાડવાનો હતો, જેમની પાસે બેંકિંગ સેવાઓનો વપરાશ નથી. આમાં ખાતા ઝીરો બેલેન્સથી ખોલવામાં આવે છે. આ સાથે ફ્રી ડેબિટ કાર્ડ અને ઓવરડ્રાફ્ટ વગેરે સુવિધાઓ આપવામાં આવે છે.
50 કરોડથી વધુ ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે
નાણા મંત્રાલયના આંકડા મુજબ, છેલ્લા 9 વર્ષમાં આ યોજના હેઠળ 50.09 કરોડ ખાતા ખોલવામાં આવ્યા છે. આમાં લગભગ 2.03 લાખ કરોડ રૂપિયા જમા છે. દર વર્ષે સરેરાશ 2.5 કરોડથી 3 કરોડ જનધન ખાતા ખોલવામાં આવી રહ્યા છે.
નાણાકીય સેવા સચિવ વિવેક જોશીના જણાવ્યા અનુસાર, ઓગસ્ટ 2023 સુધી પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના હેઠળ 33.98 કરોડ રૂપિયાના ડેબિટ કાર્ડ જારી કરવામાં આવ્યા છે. માર્ચ 2015માં તેની સંખ્યા 13 કરોડ હતી.
જનધન ખાતામાં બેલેન્સ ચાર ગણી વધી છે
પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના (PM જન ધન યોજના) સરકાર દ્વારા નાણાકીય સમાવેશ માટેની મુખ્ય યોજના તરીકે શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ અસર જમીન પર પણ જોવા મળે છે. માર્ચ 2015માં જ્યાં જન ધન ખાતામાં સરેરાશ જમા રકમ 1,065 રૂપિયા હતી, તે ઓગસ્ટ 2023માં 3.8 ગણી વધીને 4,063 રૂપિયા થઈ ગઈ છે. આમાં સૌથી મોટી વાત એ છે કે ખોલવામાં આવેલા કુલ જનધન ખાતાઓમાંથી 56 ટકા ખાતાધારકો મહિલાઓ છે અને 67 ટકા ખાતા શહેરો અને ગ્રામીણ વિસ્તારોમાંથી છે. જ્યાં ઘણીવાર એવું જોવા મળે છે કે બેંકિંગ સેવાઓની પહોંચ ઓછી છે.
પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજનાના લાભો
પ્રધાનમંત્રી જન ધન યોજના હેઠળ, સરકારનો પ્રયાસ સમાજના નબળા વર્ગોને તેમના ખાતા ખોલવા સાથે જોડાયેલા રાખવાનો હતો. આ માટે સરકારે ખાતું ખોલાવવાની સાથે કોઈપણ ચાર્જ વગર રુપે ડેબિટ કાર્ડ આપ્યું હતું. આ કાર્ડ રૂ. 2 લાખ (28 ઓગસ્ટ, 2018 પહેલાં ખોલવામાં આવેલા ખાતાઓ માટે રૂ. 1 લાખ)ના આકસ્મિક વીમા કવર સાથે પણ આવે છે. આ સિવાય પીએમ જનધન ખાતામાં 10,000 રૂપિયા સુધીના ઓવરડ્રાફ્ટની સુવિધા આપવામાં આવે છે.
સરકારે 2.73 લાખ કરોડ રૂપિયા બચાવ્યા
પીએમ જન ધન યોજનાની મદદથી સરકાર મોટી બચત કરવામાં સફળ રહી છે. કરોડો બેંક ખાતા ખોલાવીને પીએમ કિસાન, ઉજ્જવલા યોજના જેવી કેન્દ્રીય યોજનાઓનો લાભ સીધો લાભાર્થીઓને આપવામાં આવી રહ્યો છે. નાણાં પ્રધાન નિર્મલા સીતારમણે માહિતી આપી હતી કે સરકારે છેલ્લા નવ વર્ષમાં DBT દ્વારા સીધા લાભાર્થીઓને પૈસા મોકલીને 2.73 લાખ કરોડ રૂપિયાની બચત કરી છે. તેમને એમ પણ કહ્યું કે આના દ્વારા સિસ્ટમમાં લીકેજ બંધ થઈ ગયું છે અને યોગ્ય લોકોને પૈસા મોકલવામાં આવી રહ્યા છે.
