RBI report: RBIના રિપોર્ટમાં ચોંકાવનારા આંકડા, બેંક છેતરપિંડીની રકમમાં ત્રણ ગણો વધારો
RBI report: રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI) એ ગુરુવારે જાહેર કરેલા તેના વાર્ષિક અહેવાલમાં જણાવ્યું છે કે નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માં બેંકિંગ ક્ષેત્રમાં છેતરપિંડીના કેસોમાં મોટો ઉછાળો આવ્યો છે. અહેવાલ મુજબ, નાણાકીય છેતરપિંડીની કુલ રકમ પાછલા નાણાકીય વર્ષમાં ₹12,230 કરોડની સરખામણીમાં ત્રણ ગણી વધીને ₹36,014 કરોડ થઈ ગઈ છે. જોકે, છેતરપિંડીની કુલ ઘટનાઓ ઘટીને 23,953 થઈ ગઈ છે, જે પાછલા વર્ષમાં 36,060 હતી.
છેતરપિંડીની રકમમાં વધારાનું મુખ્ય કારણ
RBI એ જણાવ્યું હતું કે આ વધારાનું મુખ્ય કારણ સુપ્રીમ કોર્ટના આદેશનું પાલન કરીને 122 કેસોનું પુનઃવર્ગીકરણ હતું, જેમાં કુલ ₹18,674 કરોડની છેતરપિંડી આચરવામાં આવી હતી. આ જૂના કેસ હતા જેનું પુનઃવર્ગીકરણ કરીને રિપોર્ટ કરવામાં આવ્યું હતું. અહેવાલમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે સંખ્યાની દ્રષ્ટિએ સૌથી વધુ છેતરપિંડી ડિજિટલ પેમેન્ટ સેગમેન્ટમાં થઈ છે – ખાસ કરીને કાર્ડ અને ઇન્ટરનેટ-આધારિત વ્યવહારોમાં – જ્યારે મૂલ્યની દ્રષ્ટિએ સૌથી મોટી છેતરપિંડી લોન સેગમેન્ટમાં થઈ છે.
જાહેર ક્ષેત્રની વિરુદ્ધ ખાનગી બેંકોની સ્થિતિ
નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માં, જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોમાં કુલ 6,935 છેતરપિંડીના કેસ નોંધાયા હતા, જેમાં ₹ 25,667 કરોડની રકમનો સમાવેશ થતો હતો. બીજી તરફ, ખાનગી બેંકોમાં 14,233 કેસોમાં ₹ 10,088 કરોડની છેતરપિંડી નોંધાઈ હતી. એટલે કે, સંખ્યાની દ્રષ્ટિએ ખાનગી બેંકોમાં 60% છેતરપિંડી થઈ હતી, પરંતુ મૂલ્યની દ્રષ્ટિએ, સૌથી મોટો ફટકો જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોને પડ્યો હતો.
લોન છેતરપિંડી સૌથી મોટો માથાનો દુખાવો બન્યો
RBI રિપોર્ટ દર્શાવે છે કે જાહેર ક્ષેત્રની બેંકોમાં સૌથી વધુ છેતરપિંડી લોન સેગમેન્ટમાં થઈ છે, જ્યારે ખાનગી બેંકોમાં કાર્ડ અને ઇન્ટરનેટ છેતરપિંડીનું વર્ચસ્વ હતું. કુલ છેતરપિંડીમાંથી, 92% મૂલ્ય લોન છેતરપિંડી સાથે સંબંધિત હતું. તે જ સમયે, કાર્ડ અને ઇન્ટરનેટ છેતરપિંડીની સંખ્યા કુલ છેતરપિંડીના કેસોના 56.5% એટલે કે 13,516 કેસ હતા.
ડિજિટલ સુરક્ષા અંગે ચિંતા વધી
ડિજિટલ બેંકિંગના વધતા ઉપયોગ સાથે, સાયબર છેતરપિંડીઓમાં પણ ઝડપથી વધારો થયો છે. નિષ્ણાતો માને છે કે વપરાશકર્તાઓની બેદરકારી, નબળા પાસવર્ડ અને ફિશિંગ જેવી પ્રવૃત્તિઓને કારણે કાર્ડ અને ઇન્ટરનેટ આધારિત છેતરપિંડી વધી રહી છે. RBI અને બેંકો ગ્રાહકોને ડિજિટલ વ્યવહારોમાં સતર્ક રહેવાની સતત સલાહ આપી રહી છે.
RBI કડક, બેંકો પર દેખરેખ વધુ તીવ્ર
આ ઘટનાઓને ધ્યાનમાં રાખીને, RBI એ બેંકોને આંતરિક દેખરેખ પ્રણાલીને મજબૂત બનાવવા અને સાયબર સુરક્ષાને સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતા આપવા સૂચના આપી છે. ઉપરાંત, છેતરપિંડીની તાત્કાલિક જાણ કરવા અને અસરગ્રસ્ત ગ્રાહકોને રાહત આપવા માટે બેંકોની જવાબદારીઓ વધુ સ્પષ્ટ કરવામાં આવી છે. આગામી સમયમાં, RBI ડિજિટલ ચુકવણી માળખાને વધુ કડક બનાવવાની તૈયારી કરી રહી છે.
