Retail Investors: સેબીનો લોક-ઇન નિયમ ‘આશ્ચર્યજનક’ આવ્યો, હજારો રિટેલ રોકાણકારો ફસાયા
Retail Investors: ભારતના સૌથી પ્રતિષ્ઠિત બિઝનેસ ગ્રુપ પૈકીના એક, HDFC ગ્રુપની પેટાકંપની, HDB ફાઇનાન્શિયલ સર્વિસીસનો IPO, વર્ષ 2025 ના સૌથી વધુ ચર્ચિત જાહેર ઇશ્યૂમાંનો એક હતો. પરંતુ આ હાઇ-પ્રોફાઇલ ઇશ્યૂ પહેલાં જે રોકાણકારોએ અનલિસ્ટેડ માર્કેટમાંથી શેર ખરીદ્યા હતા તેઓ હવે ભારે નુકસાન અને નિરાશાનો સામનો કરી રહ્યા છે.
IPO પહેલાં અનલિસ્ટેડ શેરનો ભાવ રૂ. 1,250 સુધી પહોંચી ગયો હતો, જેના કારણે ઘણા રોકાણકારોને અપેક્ષા હતી કે લિસ્ટિંગ સમયે તેમને મજબૂત પ્રીમિયમ મળશે. નાના અને મોટા બ્રોકર્સે છૂટક રોકાણકારોને 50-50 શેરના લોટમાં વેચીને આકર્ષ્યા. પરંતુ જ્યારે કંપનીએ તેનો IPO પ્રાઇસ બેન્ડ માત્ર રૂ. 740 પર નક્કી કર્યો, ત્યારે બજારમાં ખળભળાટ મચી ગયો. શેરનો ભાવ તરત જ રૂ. 800 ની આસપાસ ઘટી ગયો, જેના કારણે રોકાણકારોને ભારે નુકસાન થયું જેમણે પહેલાથી જ શેર ખરીદ્યા હતા.
સેબીના નિયમો મુજબ, રેડ હેરિંગ પ્રોસ્પેક્ટસ (RHP) ફાઇલ કર્યા પછી પ્રી-IPO શેર પર 6 મહિનાનો લોક-ઇન સમયગાળો લાગુ પડે છે ત્યારે વધુ મોટો ફટકો પડ્યો. આનો અર્થ એ થયો કે રોકાણકારો લિસ્ટિંગના દિવસે કે તે પછી પણ છ મહિના સુધી તેમના શેર વેચી શકતા નથી. તેઓ શેરના ભાવમાં ઘટાડાનો બોજ સહન કરી રહ્યા છે એટલું જ નહીં, પરંતુ તેઓ અચાનક તરલતાની તંગીનો પણ સામનો કરી રહ્યા છે.
બજારમાં સ્થિરતા જાળવવા અને લિસ્ટિંગના દિવસે બિનજરૂરી વેચાણ અટકાવવા માટે સેબીએ આ નિયમ બનાવ્યો છે. પરંતુ મોટાભાગના રિટેલ રોકાણકારો આ નિયમથી વાકેફ નહોતા. તેઓએ ધાર્યું હતું કે તેઓ લિસ્ટિંગના દિવસે નફા સાથે બહાર નીકળી શકે છે, જે અશક્ય સાબિત થયું.
આ સમગ્ર ઘટના પછી, હજારો રિટેલ રોકાણકારો આ ટેકનિકલ જાળમાં ફસાઈ ગયા છે. ન તો તેઓ નુકસાન ટાળી શક્યા છે, ન તો શેર વેચીને બહાર નીકળવાનો કોઈ ખુલ્લો રસ્તો છે.
ઝેરોધાના સહ-સ્થાપક નીતિન કામથે પણ આ બાબતે પ્રતિક્રિયા આપી અને સોશિયલ મીડિયા પર ચેતવણી આપી કે અનલિસ્ટેડ શેરમાં રોકાણ કરવું જોખમી હોઈ શકે છે. તેમણે સ્પષ્ટપણે જણાવ્યું કે HDBનો IPO ભાવ અનલિસ્ટેડ મૂલ્ય કરતા લગભગ 40% ઓછો હતો અને આ સાબિત કરે છે કે લિસ્ટિંગની આશામાં પ્રી-IPO શેર ખરીદવા એ સારી વ્યૂહરચના નથી. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે અનલિસ્ટેડ શેરબજારમાં કોઈ નિયમન નથી, કોઈ પારદર્શિતા નથી અને કોઈ જવાબદારી નથી – અને તેથી તે સામાન્ય રોકાણકારો માટે ‘ફાંદો’ બની શકે છે.
