Stock Market
ભારતનું માર્કેટ કેપિટલાઈઝેશન આજે 5 ટ્રિલિયન ડોલરની સપાટીએ પહોંચી ગયું છે. સ્થાનિક બજારોએ શાનદાર પ્રદર્શન કર્યું છે અને છ મહિના કરતાં ઓછા સમયમાં માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશનમાં $1 ટ્રિલિયન ઉમેર્યું છે. આ સિદ્ધિ સાથે, ભારત 5 ટ્રિલિયન ડોલરની માર્કેટ મૂડી સાથે અમેરિકા, ચીન અને જાપાન જેવા વિશ્વના અગ્રણી બજારોમાં જોડાઈ ગયું છે.
Stock Market: જો કે, બોમ્બે સ્ટોક એક્સચેન્જ (BSE) પર બંધ ભાવ મુજબ, ભારતનું માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન (BSE પર સૂચિબદ્ધ તમામ કંપનીઓનું કુલ બજાર મૂલ્ય) $4.97 લાખ કરોડ એટલે કે રૂ. 414.6 લાખ કરોડ હતું. નેશનલ સ્ટોક એક્સચેન્જ (NSE) પર લિસ્ટેડ તમામ કંપનીઓની કુલ માર્કેટ મૂડી વધીને 4.93 લાખ કરોડ ડોલર એટલે કે લગભગ રૂ. 411 લાખ કરોડ થઈ ગઈ છે.
NSE એ પ્રમાણમાં મોટું એક્સચેન્જ છે, પરંતુ તેના પર માત્ર થોડીક કંપનીઓ જ લિસ્ટેડ છે. ભારતનું માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન તેના માર્ચ 2023 ની નીચી સપાટીથી 60 ટકાથી વધુ વધ્યું છે, જે મોટા ભાગના મોટા બજારો કરતાં વધારે છે. સ્મોલકેપ અને મિડકેપ શેરોના મજબૂત દેખાવને કારણે માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશનમાં વધારો થયો હતો.
ભારતનું માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન ટુ ગ્રોસ ડોમેસ્ટિક પ્રોડક્ટ (જીડીપી) રેશિયો (પાછળના 12 મહિનાના જીડીપી પર આધારિત) વધીને 154 ટકા થયો છે. નવેમ્બર 2023માં આ ગુણોત્તર 120 ટકા હતો જ્યારે દેશનું માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન પ્રથમ વખત $4 ટ્રિલિયનના સ્તરે પહોંચ્યું હતું. જ્યારે ભારતનું માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન $500 મિલિયન, $1 ટ્રિલિયન અને $2 ટ્રિલિયનના સ્તરે પહોંચ્યું હતું, ત્યારે માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન ટુ જીડીપી રેશિયો 100 ની રેન્જમાં હતું, જે વાજબી મૂલ્ય ગણવામાં આવે છે.
તાજેતરના વર્ષોમાં ઘણી મોટી લિસ્ટેડ કંપનીઓએ પણ ભારતની માર્કેટ મૂડીમાં વધારો કર્યો છે. ઉદાહરણ તરીકે, લાઇફ ઇન્સ્યોરન્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા (LIC) લગભગ બે વર્ષ પહેલાં લિસ્ટેડ થયું હતું અને હવે તેનું માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન લગભગ $78 બિલિયન છે. આ ઉપરાંત, છેલ્લા એક વર્ષમાં તમામ જાહેર ક્ષેત્રના ઉપક્રમોની માર્કેટ મૂડીમાં જબરદસ્ત ઉછાળો આવ્યો છે. તેવી જ રીતે, ભારતમાં લગભગ 100 કંપનીઓનું માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશન હવે 10 અબજ ડોલરથી વધુ છે જ્યારે કોવિડ પહેલા આ આંકડો માત્ર 30 કંપનીઓ હતો. તેની સરખામણીમાં ચીનમાં આવી કંપનીઓની સંખ્યા 130થી વધુ છે જ્યારે તેની માર્કેટ મૂડી ભારત કરતા લગભગ બમણી છે.
ભારતના માર્કેટ કેપિટલાઇઝેશનમાં અદભૂત વૃદ્ધિએ વૈશ્વિક મંચ પર પણ તેનો પ્રભાવ વધાર્યો છે. આનાથી વિદેશી રોકાણકારો, ખાસ કરીને એક્સચેન્જ ટ્રેડેડ ફંડ્સ (ETFs) દ્વારા રોકાણ કરનારાઓ પાસેથી વધુ રોકાણ આકર્ષવામાં મદદ મળી છે. MSCI EM ઇન્ડેક્સમાં ચીન પછી ભારત હવે બીજું સૌથી મોટું બજાર છે. તેનું વેઇટેજ હવે લગભગ 19 ટકા છે, જે 2018માં માત્ર 8.2 ટકા હતું.
