Uber: ગ્રાહકોનું શોષણ કરી રહ્યા છો? સરકારે ઉબેરની એડવાન્સ ટિપ નીતિને અન્યાયી ગણાવી
Uber: ઓનલાઈન કેબ બુકિંગ પ્લેટફોર્મ ઉબેરને કેન્દ્ર સરકાર તરફથી મોટો ઝટકો લાગ્યો છે. કેન્દ્રીય ગ્રાહક બાબતોના મંત્રાલય હેઠળ કાર્યરત સેન્ટ્રલ કન્ઝ્યુમર પ્રોટેક્શન ઓથોરિટી (CCPA) એ કંપનીને નોટિસ જારી કરી છે. આ નોટિસ ‘એડવાન્સ ટિપ’ નામની સુવિધા અંગે મોકલવામાં આવી છે, જેમાં મુસાફરોને રાઈડ શરૂ થાય તે પહેલાં ડ્રાઈવરને એડવાન્સ ટિપ આપવાનું કહેવામાં આવે છે જેથી તેઓ ઝડપી પિકઅપ મેળવી શકે.
‘એડવાન્સ ટિપ’ સિસ્ટમને અનૈતિક જાહેર કરવામાં આવી
કેન્દ્રીય મંત્રી પ્રહલાદ જોશીએ આ પ્રથાની આકરી ટીકા કરી છે, તેને “અનૈતિક”, “શોષણકારી” અને એક પ્રકારની “અન્યાયી વેપાર પ્રથા” ગણાવી છે. તેમણે સ્પષ્ટતા કરી કે સેવાથી સંતુષ્ટ થયા પછી ટિપ આપવામાં આવે છે, સેવા શરૂ થાય તે પહેલાં ફરજિયાત વસૂલાત તરીકે નહીં. જોશીએ CCPA સમક્ષ આ મુદ્દો ઉઠાવ્યો, જેના પગલે ઉબેરને નોટિસ જારી કરવામાં આવી અને સમજૂતી માંગવામાં આવી.
ઉબેરની સુવિધા શું કહે છે?
જ્યારે કોઈ વપરાશકર્તા ઉબેર એપ પર કેબ બુક કરે છે, ત્યારે એપ પર એક વિકલ્પ દેખાય છે – “ઝડપી પિકઅપ માટે ટિપ ઉમેરો”. આ સુવિધામાં, વપરાશકર્તાને 50, 75 અથવા 100 રૂપિયાની એડવાન્સ ટિપ આપવાનું કહેવામાં આવે છે, અને એવું પણ લખ્યું છે કે આનાથી ડ્રાઇવર દ્વારા રાઇડ સ્વીકારવાની શક્યતા વધી શકે છે. એપ એ પણ સ્પષ્ટ કરે છે કે ડ્રાઇવરને સંપૂર્ણ ટિપ રકમ આપવામાં આવશે, પરંતુ એકવાર આપેલી ટિપ પાછી લઈ શકાશે નહીં.
સરકારે જવાબ માંગ્યો
મંત્રી પ્રહલાદ જોશીએ સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ X (અગાઉ ટ્વિટર) પર પોસ્ટ કરીને માહિતી આપી કે તેમણે આ બાબતની નોંધ લીધી છે અને CCPA ને કાર્યવાહી કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે. તેમના મતે, “ગ્રાહકો સાથેના વ્યવહારમાં પારદર્શિતા, ન્યાયીતા અને જવાબદારી હોવી જોઈએ.” આ નોટિસ પર હજુ સુધી ઉબેર તરફથી કોઈ સત્તાવાર પ્રતિભાવ આવ્યો નથી.
ઉબેર અને ઓલા પહેલા પણ મુશ્કેલીમાં મુકાયા છે
આ પહેલી વાર નથી જ્યારે ઉબેર પર સરકારી કાર્યવાહી થઈ હોય. જાન્યુઆરી 2024 માં ઉબેર અને ઓલાને પણ નોટિસ મોકલવામાં આવી હતી, જ્યારે એવું બહાર આવ્યું હતું કે આ કંપનીઓ એન્ડ્રોઇડ અને iOS વપરાશકર્તાઓ પાસેથી સમાન અંતર અને સેવા માટે અલગ અલગ ભાડા વસૂલ કરી રહી છે. સરકારે તેને ડિફરન્શિયલ પ્રાઇસિંગ ગણાવ્યું અને કહ્યું કે તે ભ્રામક અને ભેદભાવપૂર્ણ છે. જોકે, બંને કંપનીઓએ આ આરોપોને નકારી કાઢ્યા હતા.
વપરાશકર્તાઓમાં નારાજગી વધી રહી છે
ઉબેરના એડવાન્સ્ડ ટિપ ફીચર અંગે સોશિયલ મીડિયા અને ગ્રાહક ફોરમ પર ગુસ્સો ઝડપથી વધી રહ્યો છે. ઘણા વપરાશકર્તાઓએ આને ‘પેઇડ પ્રાયોરિટી’ના નવા સ્વરૂપ તરીકે વર્ણવ્યું છે, જેમાં આર્થિક રીતે સક્ષમ લોકોને વધુ સારી સેવાઓ મળે છે જ્યારે અન્ય વપરાશકર્તાઓને રાહ જોવી પડે છે. આનાથી એપ પર સેવા સમાનતા પર પ્રશ્નો ઉભા થાય છે.
કાનૂની કાર્યવાહીની શક્યતા
નિષ્ણાતોના મતે, જો ઉબેર આ સુવિધા પર સંતોષકારક જવાબ આપી શકતું નથી, તો CCPA આ મામલે વધુ કાનૂની કાર્યવાહી કરી શકે છે. આમાં ગેરમાર્ગે દોરનારી જાહેરાતો, અન્યાયી વેપાર પ્રથાઓ અને ગ્રાહક અધિકારોનું ઉલ્લંઘન જેવા આરોપો શામેલ હોઈ શકે છે. આગામી દિવસોમાં આ અંગેનો નિર્ણય દેશમાં ડિજિટલ સેવાઓના ગ્રાહક અધિકારો અંગે એક મહત્વપૂર્ણ ઉદાહરણ બની શકે છે.
