Vidur Niti: સમયનો દુરુપયોગ કરે તે પોતાનું ભવિષ્ય ગુમાવે છે
— વિદુર નીતિ પરથી જીવનમાર્ગદર્શન
માનવીના જીવનમાં સમય સૌથી મૂલ્યવાન સંપત્તિ છે. પરંતુ જે વ્યક્તિ આળસ કરે છે, તે પોતાનું જ ભૂવિનાશ તૈયાર કરે છે. વિદુર નીતિમાં વિદુર ધૃતરાષ્ટ્રને જણાવ્યું હતું કે:
“આળસ છે માનવનો સૌથી મોટો દુશ્મન.”
વિદુરનો આ ઉપદેશ માત્ર રાજ્યો માટે નહીં, પરંતુ દરેક સામાન્ય માણસ માટે પણ છે, કારણ કે આળસ મનુષ્યને ક્ષય તરફ લઈ જાય છે.
આળસ શા માટે ખતરનાક છે?
- સમય નષ્ટ થાય છે:
આળસી માણસ ‘પછી કરીશ’ કહેતા કહેતા સમગ્ર જીવન કાઢી નાખે છે. સમય તેની સામે બની જાય છે અને અવસર ગુમાઈ જાય છે. - સપનાઓ અધૂરા રહી જાય છે:
મહેનત વગર સફળતા શક્ય નથી. જે ફક્ત વિચારે છે પણ કઈ પગલાં લેતું નથી, તેનું જીવન ક્યારેય ઊંચાઈઓ ન જોશે. - શારીરિક અને માનસિક ધીમાશ:
આળસ માત્ર કામથી દૂર રાખે છે એ નહીં, પણ શરીર અને મન બંનેને નિષ્ક્રિય બનાવે છે. - અવગણના અને નિરાદર:
સામાજિક રીતે પણ આળસી વ્યક્તિને ગંભીરતાથી લેવામાં આવતું નથી. નાં પોતાને માટે અને નાં અન્ય માટે ઉપયોગી સાબિત થાય.
વિદુર નીતિનું વિચારણાત્મક સત્ય:
વિદુર કહે છે કે માણસે સક્રિય, વિચારશીલ અને કર્મમય રહેવું જોઈએ.
“જે કામ છોડીને બેઠો રહે છે, તેની પાસે સમય પણ દુશ્મન બની જાય છે.”
આ અર્થમાં, સમય પોતે એક જીવંત તત્વ છે — જો આપણે તેને યોગ્ય રીતે ન અપનાવીએ તો તે આપણાથી બધું છીનવી લે છે.
કામ કરે તે જ ફળ ભોગવે છે
જેમ ખેડૂત ખેતી કરે છે તો પાક મળે છે, તેમ જ કાર્ય કરનાર વ્યક્તિને જ જીવનમાં સફળતા અને શાંતિ મળે છે. આળસ ન કરનારો માણસ મહાન કાર્યો કરે છે, ભવિષ્ય ઘડે છે અને અન્ય માટે પ્રેરણા બને છે.
આળસથી દૂર રહેવા માટે ટિપ્સ:
- દૈનિક રૂટિન બનાવો અને અનુસરો.
- નાનાં નાનાં લક્ષ્યાંક નક્કી કરો અને પૂર્ણ કરો.
- સકારાત્મક વાતાવરણ રાખો અને ઉદ્યમશીલ લોકો સાથે જોડાઓ.
- શારીરિક રીતે સક્રિય રહો — નિયમિત વ્યવાયામ કરો.
- “હવે નહિ તો ક્યારેય નહિ” ની વિચારધારા અપનાવો.
આળસ કોઈ દેખાતો દુશ્મન નથી, પણ તે માણસના અંદરથી તેને નષ્ટ કરે છે. જે વ્યક્તિ આળસને જીતે છે, તે સમયને જીતી શકે છે. વિદુરની નીતિ આજના યુગમાં પણ એટલી જ અગત્યની છે — ખાસ કરીને જ્યારે દરેક બીજા સુધી પહોંચવાની દોડમાં છે.
“આળસ ત્યાગી સક્રિય રહો, કારણ કે સમય તમારું સૌથી મોટું હથિયાર છે.”
