Thunderstorm causes: વરસાદ પહેલા વાદળો શા માટે ગર્જના કરે છે? જાણો આકાશમાંથી આવતો આ ભયાનક અવાજ કેવી રીતે ઊભો થાય છે
Thunderstorm causes: ચોમાસાની ઋતુમાં મોટાભાગે એક સામાન્ય દૃશ્ય જોવા મળે છે – વરસાદ શરૂ થવાનો થોડો સમય પહેલાં આકાશમાં ઘાટાં વાદળો ભેગાં થાય છે અને સાતે જ ગર્જના શરૂ થાય છે. આ ગર્જના ઘણીવાર એટલી ભારે હોય છે કે લોકો ડરી જાય છે. પણ શું તમે ક્યારેય વિચારીયું છે કે આ અવાજ શા માટે થાય છે?
વીજળી અને ગર્જનાનું વૈજ્ઞાનિક કારણ
વર્ષ 1872માં વૈજ્ઞાનિક બેન્જામિન ફ્રેન્કલિનએ સૌપ્રથમ વાર આકાશી વીજળી અને ગર્જનાને લઈને વૈજ્ઞાનિક મંતવ્યો રજૂ કર્યા હતા. તેમના અનુસાર વાદળોમાં રહેલા પાણીના અણુઓ હવા સાથે ઘર્ષણમાં આવે છે, જેનાથી કેટલીક વાદળીઓમાં ધન ચાર્જ અને કેટલીકમાં ઋણ ચાર્જ ઊભો થાય છે.
જ્યારે આ વિપરિત ચાર્જવાળી વાદળીઓ એકબીજા સાથે અથડાય છે, ત્યારે અતિશય ઊર્જાવાન વીજળી ઉત્પન્ન થાય છે – જે ક્યારેક સીધી જમીન સુધી પહોંચી શકે છે. આ પ્રક્રિયામાં અનેક લાખો વોલ્ટની ઊર્જા મુક્ત થાય છે, જેને આપણે વીજળી તરીકે ઓળખીએ છીએ.
ગર્જના કેમ થાય છે?
વીજળી પડતી વખતે, તેની આસપાસની હવા બહુ ઝડપથી ગરમ થઈ જાય છે – લગભગ 30,000°C સુધી. આ તીવ્ર તાપમાન હવામાં તરંગો પેદા કરે છે, જેને ધ્વનિ તરંગ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ ધ્વનિ તરંગો જ વાદળોની ગર્જનાનો અવાજ પેદા કરે છે.
આવાજ પછી વીજળી કેમ દેખાય છે?
એક રસપ્રદ બાબત એ છે કે અમે ઘણીવાર વીજળી પહેલાં જોઈ લઈએ છીએ અને પછી ગર્જનાનો અવાજ સાંભળીશું. આવું થવાનું કારણ એ છે કે પ્રકાશની ગતિ (લગભગ 3,00,000 કિમી/સેકંડ) અવાજની ગતિ કરતા (343 મીટર/સેકંડ) ઘણી વધુ છે. એટલે પહેલા વીજળી દેખાય છે અને થોડા વિલંબે ધડાકાનો અવાજ આવે છે.
ચેતવણી પણ છે જરૂરી
ચોમાસાની ઋતુમાં વીજળી પડવાના બનાવો થવાથી દર વર્ષે અનેક લોકો જાન ગુમાવે છે. તેથી, વીજળી પડતી હોય ત્યારે ખૂલી જગ્યાઓથી દૂર રહેવું, ઊંચા વૃક્ષોની નજીક ન જવું અને ઈલેક્ટ્રોનિક ઉપકરણોનો ઉપયોગ ટાળવો સલામત છે.
સારાંશરૂપે, વાદળોની ગર્જના માત્ર કુદરતી દ્રશ્ય નથી, તે પૃથ્વી અને આકાશ વચ્ચે ઊભા થતા એક વૈજ્ઞાનિક અને શક્તિશાળી સંઘર્ષનું પરિણામ છે. જ્યારે તમે આગામી વખત વાદળોની ગર્જના સાંભળો, ત્યારે તમે જાણતા હશો કે આ અવાજ પાછળ કેટલી ઊર્જા છુપાયેલી છે.
