Buying-Shopping Disorder: શું તમે પણ વધુ ઓનલાઇન શોપિંગ કરો છો? તો તમે ‘બાઇંગ શોપિંગ ડિસઓર્ડર’થી પીડાઈ રહ્યા હોવાની શક્યતા છે
Buying-Shopping Disorder: આજના ડિજિટલ યુગમાં ઓનલાઈન ખરીદી સામાન્ય બની ગઈ છે. જોકે, વધુ પડતી અને અનિયંત્રિત ખરીદી એ ફક્ત એક ખરાબ આદત જ નથી – તે બાયિંગ શોપિંગ ડિસઓર્ડર (BSD) નામની ગંભીર માનસિક સ્વાસ્થ્ય ચિંતા હોઈ શકે છે. નિષ્ણાતોના મતે, આ માનસિક, નાણાકીય અને સામાજિક જીવન પર ગંભીર અસર કરી શકે છે.
ખરીદીના આધુનિક માધ્યમો અને છુપાયેલા જોખમો
માર્કેટિંગ નીતિ તરીકે ડેવલપ કરાયેલ શોપિંગ એપ્લિકેશન્સ જીવનને સરળ બનાવવાનો દાવો કરે છે, પરંતુ આવી એપ્સ ઘણીવાર આપણને અનાયાસે ખરીદી તરફ પ્રેરિત કરે છે. સંશોધનો સૂચવે છે કે અનિયંત્રિત ઓનલાઈન શોપિંગ અંતે માનસિક સ્વાસ્થ્યને નુકસાન પહોંચાડી શકે છે.
શું છે બાઇંગ શોપિંગ ડિસઓર્ડર?
ડૉ. પંકજ વર્મા, પૂર્વ મનોચિકિત્સક (સફદરજંગ હોસ્પિટલ, દિલ્હી) જણાવે છે કે આ સ્થિતિને તબીબી ભાષામાં Compulsive Buying Disorder (CBD) અથવા Oniomania તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આવી વ્યક્તિઓ જરૂરિયાત વગર વારંવાર ખરીદી કરે છે, પરંતુ પછી પણ સંતોષ નથી મળતો. આ ખાલી શોખ નહીં, પરંતુ એક વ્યસન બની જાય છે.
લક્ષણો કે જે શોપિંગ ડિસઓર્ડર તરફ ઈશારો કરે છે:
- નિયમિત રીતે શોપિંગ વેબસાઇટ્સ કે એપ્સ ચેક કરવી
- ખરીદી પછી પસ્તાવો અથવા અપરાધભાવ અનુભવવો
- તણાવ દૂર કરવા માટે ખરીદી પર આધાર રાખવો
- ક્રેડિટ કાર્ડ અને લોનનો દુરુપયોગ
- નાણાકીય મુશ્કેલી છતાં ખરીદી ચાલુ રાખવી
- ખરીદેલી વસ્તુઓનો ઉપયોગ ન કરવો કે છુપાવી દેવી
આ વિકૃતિથી કેવી રીતે બચી શકાય?
1. મનોવિજ્ઞાનિક થેરાપી (CBT):
કોગ્નિટિવ બિહેવિયરલ થેરાપી વિચાર અને વર્તનના પાટા બદલવામાં મદદરૂપ થાય છે.
2. ડિજિટલ ડિટોક્સ:
ઓનલાઈન શોપિંગ એપ્લિકેશન્સ ડિલીટ કરો અને ઓનલાઇન સમય મર્યાદિત કરો.
3. પ્રવૃત્તિમાં મગ્ન રહો:
બાગબાની, વાંચન, પેઇન્ટિંગ, સંગીત કે નૃત્ય જેવી રુચિપૂર્ણ પ્રવૃત્તિઓ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરો.
4. સમાજ સાથે જોડાયેલા રહો:
એકાંતમાં ન રહો. મિત્રો અને પરિવાર સાથે સમય વિતાવો.
5. ખર્ચ માટે સહયોગ લો:
પરિવારના સભ્યો સાથે ખરીદી કરો અને તેમની સલાહ લો.
6. નાણાકીય નિયંત્રણ:
ક્રેડિટ કાર્ડની જગ્યાએ રોકડમાં ચૂકવણી કરો જેથી ખર્ચ અંગે સતર્ક રહો.
આજના ટેક સક્ષમ યુગમાં જ્યારે શોપિંગ એક ક્લિક પર છે, ત્યારે તેનો સંયમથી ઉપયોગ કરવો અત્યંત આવશ્યક છે. બિનજરૂરી અને અનિયંત્રિત ખરીદી માત્ર આર્થિક નુકસાન નહીં, પણ તમારા માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ઘાતક સાબિત થઈ શકે છે.
