Cardiac arrest: ‘કાર્ડિયાક અરેસ્ટ’ કેવી રીતે થાય છે? શેફાલી જરીવાલાનું મોત અને હૃદયની હકીકત
Cardiac arrest: ‘કાંતા લગા’ ગર્લ અને ‘બિગ બોસ’ ફેમ અભિનેત્રી શેફાલી જરીવાલાના અચાનક અવસાન પછી આશંકા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે કે તેમનું મૃત્યુ કાર્ડિયાક અરેસ્ટના કારણે થયું હશે. જો કે, મૃત્યુનું સચોટ કારણ પોસ્ટમોર્ટમ રિપોર્ટ બાદ જ સ્પષ્ટ થશે. પરંતુ કાર્ડિયાક અરેસ્ટ શું છે? તે કેવી રીતે થાય છે અને તેના લક્ષણો કયા છે? આવો જાણીએ આ ગંભીર હૃદયસ્થિતિ વિશે.
કાર્ડિયાક અરેસ્ટ એટલે શું?
કાર્ડિયાક અરેસ્ટ એ અચાનક થતી એક જીવલેણ સ્થિતિ છે જેમાં હૃદય ધબકવાનું બંધ થઈ જાય છે. આ સ્થિતિમાં હૃદય લોહી પંપ કરવાનું બંધ કરી દે છે અને થોડા સેકન્ડોમાં વ્યક્તિ બેભાન થઈ જાય છે. જો તરત સારવાર ન મળે તો મિનિટો માં મોત થઈ શકે છે. ઘણીવાર આ ઘટના પૂર્વચેતવણી વિના પણ થઈ શકે છે, જેના કારણે તે વધારે ઘાતક સાબિત થાય છે.
શરૂઆતના ચિંતાજનક લક્ષણો
કાર્ડિયાક અરેસ્ટ પહેલા કેટલાક લક્ષણો જોઈ શકાય છે, જેમ કે:
- છાતીમાં ઘેરો અથવા સતત દુખાવો
- શ્વાસ લેવામાં તકલીફ
- અચાનક ચક્કર આવવું અથવા બેભાન થવું
- ગભરાટ અને વધતો હાર્ટબિટ
- ડાબા હાથમાં દુખાવો અથવા ઝણઝણાટ
- ઠંડા પરસેવા સાથે માથું ભારે લાગવું
આ લક્ષણોને લોકો ઘણીવાર સામાન્ય તકલીફ માને છે અને અવગણે છે, જે ઘાતક સાબિત થઈ શકે છે.
કાર્ડિયાક અરેસ્ટ થવાના મુખ્ય કારણો
- હૃદયની લયમાં ખલેલ (Arrhythmia) – ખાસ કરીને વેન્ટ્રિક્યુલર ફાઈબ્રિલેશન
- હાઈ બીપી, ડાયાબિટીસ અને કોલેસ્ટ્રોલ – હૃદય પર ભાર વધારતા ઘાતક રોગો
- જન્મજાત હૃદયની ખામીઓ – બાળકો કે યુવાનોમાં પણ જોખમ
- મેદસ્વીતા અને શારીરિક નિષ્ક્રિયતા
- ધૂમ્રપાન અને દારૂનું વધુ સેવન
- હદથી વધુ તણાવ અને ઊંઘની અછત
- પંચાત હાર્ટ ડિસીઝ પછીની જટિલતાઓ
કાર્ડિયાક અરેસ્ટથી કેવી રીતે બચી શકાય?
- નિયમિત શારીરિક કસરત કરો (જેમ કે યોગ, વોકિંગ, પ્રાણાયામ)
- સંતુલિત આહાર અપનાવો – ઓછી ચરબી અને વધુ ફળ-શાકભાજી
- ધૂમ્રપાન, દારૂ અને જંક ફૂડથી દૂર રહો
- બ્લડ પ્રેશર, બ્લડ શુગર અને કોલેસ્ટ્રોલનું નિયમિત પરીક્ષણ કરાવો
- તણાવ ઘટાડો – મેડિટેશન અને શાંત ઊંઘ મદદરૂપ થઈ શકે
- વર્ષમાં ઓછામાં ઓછું એકવાર હૃદયની સંપૂર્ણ તપાસ કરાવવી
શેફાલી જરીવાલાની ઘટના આપણી માટે ચેતવણી છે
શેફાલી જરીવાલા જેવી તંદુરસ્ત અને યુવા અભિનેત્રીનું અચાનક નિધન એ સ્પષ્ટ સંકેત છે કે હૃદયરોગો હવે માત્ર વયસ્કોની સમસ્યા નથી રહી. કાર્ડિયાક અરેસ્ટનો સામનો દરેક ઉંમર અને જીવનશૈલીના લોકો કરી શકે છે. સમયસર લક્ષણો ઓળખી અને યોગ્ય પગલાં લઈને આ જીવલેણ સ્થિતિથી બચી શકાય છે.
