Cervical cancer: મહિલાઓમાં કઈ કઈ તકલીફો ગર્ભાશયના મુખના કેન્સરનું સૂચક છે, જાણો સફદરજંગ અને AIIMSના ડોક્ટરો પાસેથી..
Cervical cancer: ભારતમાં દર વર્ષે સર્વાઇકલ કેન્સરના કેસ અને મૃત્યુની સંખ્યા વધી રહી છે. WHO અનુસાર, વર્ષ 2022માં ભારતમાં સર્વાઇકલ કેન્સરના 1.27 લાખથી વધુ કેસ નોંધાયા હતા. સર્વાઇકલ કેન્સરને કારણે થતા કુલ મૃત્યુમાંથી 25% માત્ર ભારતમાં જ થાય છે. તેનું મુખ્ય કારણ એ છે કે દેશમાં સર્વાઇકલ કેન્સરના મોટાભાગના કેસ એડવાન્સ એટલે કે છેલ્લા સ્ટેજ દરમિયાન થાય છે. તેનું સૌથી મોટું કારણ એ છે કે મહિલાઓને આ કેન્સરના લક્ષણોની જાણ હોતી નથી. આ કારણે રોગની ઓળખ મોડેથી થાય છે અને ત્યાં સુધીમાં ઘણું મોડું થઈ ગયું હોય છે. આવી સ્થિતિમાં મહિલાઓને તેના પ્રારંભિક લક્ષણો વિશે સાચી માહિતી હોવી જોઈએ.
Cervical cancer: સૌથી પહેલા જાણીએ સર્વાઇકલ કેન્સર શું છે. આ કેન્સર મહિલાઓના સર્વિક્સમાં શરૂ થાય છે. સર્વિક્સ એટલે સ્ત્રીઓના પ્રાઈવેટ પાર્ટમાં રહેલો ભાગ. આ ગર્ભાશયનો નીચેનો ભાગ છે. સર્વાઇકલ કેન્સર સર્વિક્સમાં શરૂ થાય છે અને જો તેની સમયસર ઓળખ ન થાય તો તે શરીરના અન્ય ભાગોમાં ફેલાય છે. સર્વાઇકલ કેન્સર સ્ત્રીઓમાં માનવ પેપિલોમાવાયરસ (HPV) ના કારણે થાય છે. એચપીવી એ એક સામાન્ય ચેપ છે જે જાતીય સંપર્ક દ્વારા ફેલાય છે. જ્યારે આ વાયરસ સ્ત્રીના શરીરમાં પ્રવેશ કરે છે, ત્યારે રોગપ્રતિકારક શક્તિ તેને ઓળખે છે અને તેનો નાશ કરે છે, પરંતુ કેટલાક કિસ્સાઓમાં આ વાયરસ નાશ પામતો નથી અને વર્ષો સુધી સર્વિક્સમાં વધતો રહે છે. આના કારણે આ વિસ્તારમાં હાજર કેટલાક કોષો ઝડપથી વધવા લાગે છે અને કોષોની અનિયંત્રિત વૃદ્ધિ કેન્સર તરફ દોરી જાય છે. મોટાભાગના કિસ્સાઓમાં, સ્ત્રીઓ વર્ષો સુધી આ કેન્સરથી અજાણ રહે છે.
સારવાર કેવી રીતે કરવામાં આવે છે?
સફદરજંગ હોસ્પિટલના ઓન્કો ગાયનેકોલોજી વિભાગમાં ડો. સલોની ચઢ્ઢા સમજાવે છે કે જ્યારે સર્વાઇકલ કેન્સર થાય છે, ત્યારે કેન્સરની ગાંઠને દૂર કરવા સર્જરી દ્વારા તેની સારવાર કરવામાં આવે છે. અન્ય સારવારમાં કેન્સરના કોષોને મારી નાખતી દવાઓનો સમાવેશ થઈ શકે છે. આમાં દર્દીને કીમોથેરાપી આપવામાં આવે છે. દર્દીને રેડિયોથેરાપીથી પણ સારવાર આપવામાં આવે છે.
ડો.સલોની કહે છે કે જો સર્વાઈકલ કેન્સરની વહેલી ખબર પડી જાય તો તેને સરળતાથી રોકી શકાય છે, પરંતુ મોટાભાગના કેસ મોડેથી આવે છે. લક્ષણો વિશે જાણકારીનો અભાવ આનું મુખ્ય કારણ છે. આવી સ્થિતિમાં મહિલાઓમાં આ કેન્સર વિશે જાગૃતિ ફેલાવવી જરૂરી છે. જો કેન્સરની સમયસર ઓળખ થઈ જાય તો તેની સારવાર સરળતાથી થઈ જશે. તેનાથી કેન્સરને કારણે થતા મૃત્યુને ઘટાડવામાં પણ મદદ મળશે.
સર્વાઇકલ કેન્સરને શરૂઆતમાં કેવી રીતે ઓળખવું?
ડૉ. સલોની કહે છે કે આ કેટલાક લક્ષણો છે જેના દ્વારા તમે શરૂઆતમાં સર્વાઇકલ કેન્સરને ઓળખી શકો છો.
- પિરીયડની તારીખ આવી નથી પણ હજુ લોહી નીકળે છે
- જાતીય સંભોગ પછી પેલ્વિક વિસ્તારમાં એટલે કે નીચલા પેટમાં તીવ્ર દુખાવો.
- પ્રાઈવેટ પાર્ટમાંથી ડિસ્ચાર્જ
- સતત વજન નુકશાન
સર્વાઇકલ કેન્સર કેવી રીતે અટકાવી શકાય?
AIIMSના ગાયનેકોલોજી વિભાગમાં ડૉ. સ્વાતિ કહે છે કે સર્વાઇકલ કેન્સરનું જોખમ રસીની મદદથી ઘટાડી શકાય છે. 9 વર્ષની વય વટાવી ચૂકેલી છોકરીઓએ સર્વાઇકલ કેન્સરની રસી લેવી જોઈએ. આ રસી લેવાના ફાયદા 9 થી 14 વર્ષની ઉંમરે સૌથી વધુ છે. દરેક સ્ત્રીને સલાહ આપવામાં આવે છે કે તેઓ સેક્સ્યુઅલી એક્ટિવ બનતા પહેલા સર્વાઇકલ કેન્સરની રસી લો. કારણ કે સેક્સ્યુઅલી એક્ટિવ થયા પછી સર્વાઈકલ કેન્સરનું જોખમ વધી જાય છે.
જે પરીક્ષણો કરવા
ડો. સ્વાતિ કહે છે કે નિયમિત ચેકઅપ કરાવવાથી આ કેન્સરને શરૂઆતમાં જ ઓળખી શકાય છે. આ કેન્સરની તપાસ કરવા માટે, પેપ સ્મીયર અથવા HRHPV ટેસ્ટ દ્વારા કેન્સરના કોષો શોધવામાં આવે છે. આની મદદથી, રોગો કેન્સરમાં રૂપાંતરિત થાય તે પહેલાં તેની સારવાર કરી શકાય છે. આ સિવાય મહિલાઓ અંગત સ્વચ્છતાનું ધ્યાન રાખે અને સુરક્ષિત સેક્સ માણે તે પણ જરૂરી છે.
