Women Mental Health: મહિલાઓમાં માનસિક આરોગ્યની સમસ્યાઓનો વધતો ખતરો; કારણો અને બચાવના ઉપાય
Women Mental Health: આજકાલ સ્ત્રીઓ તેમના માનસિક સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત ઘણી ગંભીર સમસ્યાઓનો સામનો કરી રહી છે, જેમાં હતાશા, ચિંતા, OCD (ઓબ્સેસિવ કમ્પલ્સિવ ડિસઓર્ડર), PTSD (પોસ્ટ-ટ્રોમેટિક સ્ટ્રેસ ડિસઓર્ડર) જેવી માનસિક બીમારીઓનો સમાવેશ થાય છે. એક તરફ મહિલાઓને શારીરિક સ્વાસ્થ્ય વિશે જાગૃત કરવામાં આવી રહી છે, તો બીજી તરફ માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર બહુ ધ્યાન આપવામાં આવી રહ્યું નથી, જ્યારે માનસિક સમસ્યાઓ ક્યારેક શારીરિક બીમારીઓ કરતાં વધુ ઘાતક બની શકે છે.
સ્ત્રીઓમાં માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ વધવાના કારણો:
સ્ત્રીઓમાં માનસિક સમસ્યાઓ વધવાના ઘણા કારણો હોઈ શકે છે. નીચે કેટલાક મુખ્ય કારણો છે:
1. હોર્મોનલ ફેરફારો
સ્ત્રીઓ તેમના જીવનમાં ગર્ભાવસ્થા, માસિક સ્રાવ અને મેનોપોઝ જેવા વિવિધ હોર્મોનલ ફેરફારોમાંથી પસાર થાય છે. આ ફેરફારો દરમિયાન, સ્ત્રીઓને હતાશા અને ચિંતા જેવી સમસ્યાઓનો અનુભવ થઈ શકે છે. આ હોર્મોનલ અસંતુલનને કારણે થાય છે, જે માનસિક સ્થિતિ પર નકારાત્મક અસર કરે છે.
2. પ્રજનન સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત સમસ્યાઓ:
સ્ત્રી નસબંધી, વંધ્યત્વ અને પ્રજનન સ્વાસ્થ્ય સંબંધિત અન્ય સમસ્યાઓ પણ માનસિક સ્વાસ્થ્ય પર ઊંડી અસર કરે છે. સ્ત્રીઓ ઘણીવાર આ સમસ્યાઓનો સામનો જાતે જ કરે છે અને સમાજની અપેક્ષાઓ અને દબાણનો સામનો કરે છે, જે તેમની માનસિક સ્થિતિને વધુ ખરાબ કરી શકે છે.
૩. ખાવાની વિકૃતિ:
યુવાન સ્ત્રીઓ ખાસ કરીને મંદાગ્નિ અને બુલિમિયા જેવા ખાવાના વિકારોથી પરેશાન હોય છે. શરીર વિશેના અસ્વસ્થ વિચારો, વજન ઘટાડવાની ઇચ્છા અને સમાજની સુંદરતાની વ્યાખ્યાના દબાણને કારણે આ સમસ્યાઓ ઊભી થાય છે, જે માનસિક સ્વાસ્થ્યને અસર કરે છે.
4. સામાજિક દબાણ અને જવાબદારીઓ:
સમાજમાં સ્ત્રીઓ પર અનેક પ્રકારના દબાણો હોય છે. પરિવાર, કારકિર્દી, સામાજિક જવાબદારીઓ અને વ્યક્તિની ઓળખ અંગેની ચિંતાઓ તેમના માનસિક સ્વાસ્થ્યને અસર કરી શકે છે. સ્ત્રીઓ માટે આ દબાણનું સંચાલન કરવું ખૂબ જ પડકારજનક હોઈ શકે છે, જે માનસિક તાણ અને હતાશાની સ્થિતિ તરફ દોરી શકે છે.
માનસિક સ્વાસ્થ્ય સુધારવા માટેની ટિપ્સ:
મહિલાઓના માનસિક સ્વાસ્થ્યને સુધારવા માટે અહીં કેટલીક સરળ અને અસરકારક ટિપ્સ આપી છે:
1. માઇન્ડફુલનેસની આદત પાડો
માઇન્ડફુલનેસ અને ધ્યાનનો અભ્યાસ કરીને માનસિક શાંતિ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. તે માનસિક તણાવ ઘટાડે છે અને તમારા વિચારોને સકારાત્મક દિશામાં ફેરવે છે.
2.નિયમિત કસરત કરો
શારીરિક રીતે સ્વસ્થ રહેવું માનસિક સ્વાસ્થ્ય માટે પણ ફાયદાકારક છે. યોગ, ધ્યાન અને ચાલવા જેવી હળવી કસરતો નિયમિતપણે કરો.
૩.સકારાત્મક વલણ રાખો
તમારા અને બીજાઓ વિશે સકારાત્મક વિચારો. નકારાત્મક વિચારોથી દૂર રહો અને તમારી લાગણીઓને સારી રીતે વ્યક્ત કરો.
4. 8 કલાકની ઊંઘ લો:
માનસિક અને શારીરિક સ્વાસ્થ્ય માટે પૂરતી ઊંઘ ખૂબ જ જરૂરી છે. દરરોજ ૭-૮ કલાકની ઊંઘ લેવાથી માનસિક સ્થિતિમાં સુધારો થાય છે.
5. કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરો:
તમારા જીવનમાં જે લોકોએ તમને મદદ કરી છે તેમનો આભાર માનો. તે તમારા માનસિક સ્વાસ્થ્યને સુધારવામાં મદદ કરે છે અને તમારા જીવનને સકારાત્મક દ્રષ્ટિકોણથી જોવામાં મદદ કરે છે.
નિષ્ણાતોનો અભિપ્રાય:
દેશના અગ્રણી તબીબી નિષ્ણાતોના મતે, સ્ત્રીઓમાં માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓ ખૂબ જ સામાન્ય બની ગઈ છે, પરંતુ ઘણીવાર તેને અવગણવામાં આવે છે. પીએસઆરઆઈ હોસ્પિટલના સિનિયર ગાયનેકોલોજિસ્ટ ડૉ. બીરબાલા કહે છે કે મહિલાઓ માટે માનસિક અને શારીરિક સ્વાસ્થ્ય બંને પર ધ્યાન આપવું અત્યંત મહત્વપૂર્ણ છે. આ સાથે, ન્યુરો સાયકિયાટ્રિસ્ટ ડૉ. દીક્ષા પાર્થસારથી કહે છે કે સ્ત્રીઓમાં માનસિક સમસ્યાઓની સારવાર માટે દવાઓની સાથે, કાઉન્સેલિંગ અને થેરાપી પણ જરૂરી છે.
સર્વાંગી માનસિક સ્વાસ્થ્ય સંભાળ:
મહિલાઓના માનસિક સ્વાસ્થ્યના મુદ્દાને સમજીને, એ મહત્વનું છે કે આપણે તેના વિશે જાગૃતિ ફેલાવીએ અને મહિલાઓ માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓના ઉકેલ માટે સમયસર નિષ્ણાતોની મદદ લે. ઉપરાંત, ઘર અને કાર્યસ્થળ પર સ્વસ્થ માનસિક વાતાવરણ બનાવવું મહત્વપૂર્ણ છે જેથી મહિલાઓ તેમની માનસિક સ્થિતિ વિશે ખુલીને વાત કરી શકે અને સારવાર મેળવી શકે.
આમ, સ્ત્રીઓમાં માનસિક સ્વાસ્થ્ય સમસ્યાઓનું વધતું પ્રમાણ ચિંતાનો વિષય છે પરંતુ યોગ્ય પગલાં અને જાગૃતિથી તેને નિયંત્રિત કરી શકાય છે.
